ترجمه اسناد سال 1980 (1359)
سند شماره 001
- شماره سند شورای امنیت: 13915 / S
- 29 آوریل 1980(9 اردیبهشت 1359)
نامه مورخ 28 آوریل 1980 نمایندگی دائمی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
عطف به یادداشت 16 آوریل 1980 به پیوست متن تلگراف آقای صادق قطب زاده وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران خطاب به دبیر کل سازمان ملل را ارسال می‌نمایم.
پیوست
تلگرام مورخ 25 آوریل وزیر امور خارجه ایران خطاب به دبیر کل
اخیرا پیامی برای جناب عالی ارسال کردم که در آن توجه شما را به خطرهای اقدامات تحریک آمیز رژیم بعثی عراق علیه ایران جلب نمودم. در آن متن، محترمانه از شما درخواست کردم که دستور تحقیق درباره نقض حقوق بشر و دیگر اقدامات تحریک آمیز عراق را بدهید.
اکنون، مایلم توجه جناب عالی را به تجاوزات نظامی ایالات متحده علیه ایران جلب نمایم. این تجاوز بی‌شرمانه که رئیس جمهوری ایالات متحده آن را به عنوان «اقدام بشر دوستانه» توصیف کرده، نهایت سوء استفاده از گفتار، توسط یک دولت است. ما به طور قطع از تمامیت ارضی کشورمان و نیز حقانیت انقلابمان دفاع می‌نماییم.
با وجود این، مایلم توجه شما را به مسئولیت کاری خود جلب نمایم که درباره این اقدام تجاوزگرانه، علیه یک کشور عضو سازمان تحقیق و افشا گردد. تسلیم در برابر اقدامات تجاوزگرانه نظامی همانند آنچه که دولت ایالات متحده علیه ایران مرتکب شد، تنها می‌تواند متجاوزان را تشویق و دل گرم نماید که خطری برای صلح و امنیت بین المللی است.
[ صفحه 35]
سند شماره 002
- شماره سند مجمع عمومی: 201 / 35 / A
- شماره سند شورای امنیت: 13918 / S
- 30 آوریل 1980 (10 اردیبهشت 1359)
نامه مورخ 29 آوریل 1980، نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست متن نامه دکتر سعدون حمادی وزیر امور خارجه عراق را خطاب به جناب عالی ارسال می‌دارم
صالح عمر العلی - نمایندگی دائمی جمهوری عراق
پیوست
نامه مورخ 2 آوریل 1980 وزیر امور خارجه عراق خطاب به دبیر کل
مایلم درباره اظهارات آقای ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهوری ایران که در شماره 151 نشریه النهار العربی و الدولی مورخ 24 مارس 1980 منتشر شده مبنی بر اینکه ایران سه جزیره اعراب را مسترد نخواهد کرد و به دولت‌های عرب (ابوظبی، قطر، عمان، دوبی، کویت و عربستان سعودی) ارتباطی ندارد بلکه به ایران مرتبط می‌باشد، به موارد ذیل اشاره نمایم:
اظهارات فوق مؤید سیاست ایران به منظور دائمی نمودن اشغال غیر قانونی سه جزیره عربی (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی) است. این مسئله تهدیدات مستقیم و دخالت آشکار در امور بین المللی یک گروه از کشورهای عضو سازمان ملل و نیز اهمیت ندادن به استقلال این دولت‌ها محسوب می‌شود. این قبیل اظهارات حرکتی جهت به وجود آوردن تنش و محرکی برای درگیری و به مخاطره انداختن امنیت و صلح جهانی در منطقه است که برخلاف اهداف منشور سازمان ملل (حفظ صلح و امنیت جهانی) خواهد بود.
دولت جمهوری عراق مایل است تأکید کند که اشغال غیر قانونی سه جزیره عربی را به رسمیت نمی‌شناسد و پیامدهایی را که ادامه اشغال جزایر به همراه خواهد داشت متذکر شده و خواستار عقب نشینی فوری ایران از این جزایر می‌باشد. همچنین این کشور باید از سیاست‌های توسعه‌طلبانه و... و نیز تهدیدات و دخالت در امور داخلی کشورهای عرب منطقه خلیج دست بردارد و به استقلال و حاکمیت آنها - که مطابق با منشور سازمان ملل و اهداف این سازمان جهت حفظ صلح و امنیت بین المللی در منطقه است - احترام بگذارد.
[ صفحه 36]
سند شماره 003
- شماره سند شورای امنیت: 13987 / S
- 6 ژوئن 1980 (16 خرداد 1359)
نامه مورخ 6 ژوئن 1980 جانشین نمایندگی دائمی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست، متن پیام آقای صادق قطب زاده وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران خطاب به جناب عالی را ارسال می‌دارم.
جمال شمیرانی - جانشین نمایندگی دائمی
پیوست
نامه مورخ 26 می 1980 وزیر امور خارجه ایران خطاب به دبیر کل
عطف به نامه آقای سعدون حمادی وزیر امور خارجه عراق مورخ 2 آوریل که به عنوان سند شورای امنیت (13918 / S) منتشر شد، مایلم نکات ذیل را به اطلاع برسانم.
از زمانی که جمهوری اسلامی در ایران تشکیل شد دولت عراق روش خصمانه‌ای علیه این حکومت نوپا در پیش گرفته و سیاست تحریک آمیز و خراب کاری مداومی را علیه ایران آغاز کرده است.
نامه‌ای که از سوی وزیر امور خارجه عراق ارسال شد، مؤید تلاش دیگری است که در این زمینه صورت گرفته است و از نظر سیاسی صرفا تحریک آمیز می‌باشد که نشان دهنده‌ی عدم درک واقعی آنها از سابقه تاریخی این جزایر می‌باشد. عراق تقریبا سکوت هشت ساله خود را شکسته و این موضوع را جدیدا به راه انداخته است و حاکی از نیات واقعی دولت عراق است که در پشت این پرده پنهان شده است. از نظر ما رژیم عراق، ادامه دهنده راه اسرائیل است و در موقعیتی نیست که افکار آن از سوی کشورهای خلیج فارس مورد حمایت واقع شود.
فرصت آن نیست که به بررسی کامل حقانیت ایران در این موضوع بپردازیم و تنها متذکر می‌شوم سه جزیره ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک در طول تاریخ، جزء لاینفک ایران بوده است. کتب معتبری وجود دارد که دارای اسناد و نقشه‌های رسمی است و از حاکمیت ایران بر این جزایر شهادت می‌دهد.
وقتی که نیروهای بریتانیا در سال 1971 از خلیج فارس عقب نشینی کردند، ایران حاکمیت خود را بر این جزایر مجددا تثبیت کرد. بنابراین آنچه از سوی وزیر امور خارجه
[ صفحه 37]
عراق "اشغال غیر قانونی" توصیف شد، چیزی جز تثبیت حاکمیت ایران در بخشی از سرزمین خود نیست.
ایران همیشه موضوع جزایر را به عنوان مسئله میان ایران و اعراب مورد ملاحظه قرار نداده، بلکه آن را مسئله میان ایران و استعمار بریتانیا مورد توجه قرار داده است. سیر طبیعی عقب نشینی نیروهای بریتانیا از خلیج فارس، تثبیت مجدد حاکمیت ایران بر این جزایر می‌باشد که حالت رسمی این موضوع است. بنابراین ستیزه جویی عراق همان طور که قبلا نیز بیان کردم، چیزی جز تلاش دیگر جهت تفرقه نیست. این در حالی است که منطقه نیاز وسیعی به همکاری واقعی دارد.
در حالی که جمهوری اسلامی ایران در دفاع از سرزمین خود ثابت قدم است، مایلم در این جا تأکید کنم که سیاست خارجی ایران تحکیم اصل احترام به استقلال و تمامیت ارضی هر عضو از جامعه بین المللی می‌باشد. این اصل معنای خاص و اهمیت زیادی میان روابط ما با کشورهای مسلمان دارد.
صادق قطب زاده - وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران
سند شماره 004
- شماره سند مجمع عمومی: 305 / 35 / A
- شماره سند شورای امنیت: 14020 / S
- 25 ژوئن 1980 (4 تیر 1359)
نامه مورخ 20 ژوئن 1980 نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما عطف به سند 31 / 80 / NV که بنا به درخواست نمایندگی دائمی ایران، همراه با متن تلگرام وزیر امور خارجه ایران خطاب به جناب عالی منتشر شد، بنا به اطلاع دولت متبوعم خاطر نشان می‌سازم ادعاهایی که در این تلگرام ابراز شده نشان دهنده‌ی دخالت آشکار و غیر قابل قبول در امور داخلی عراق است.
در تلگرام ایران ادعاهای بی‌اساس صورت گرفته که دولت متبوعم اصول حقوق بشر را به طور فاحش نقض کرده و به این مضمون آمده است: «تبعید هزاران ایرانی و شهروند عراقی با اصلیت ایرانی از مرز به سوی ایران» در حالی که مشکل است تصور کنیم، چرا بازگشت شهروندان به کشور خودشان می‌تواند تحت عنوان وضعیت پناهندگان مورد
[ صفحه 38]
ملاحظه قرار گیرد. به خاطر داشته باشید که مردم عراق از بدو تولد در بیمارستان، شناسنامه دارند و به راحتی این امکان این کسانی که در جست و جوی بی‌خانمان‌ها و پناهندگان در کشورشان هستند، فراهم است. به ویژه در مورد ایرانی‌ها که همیشه از سوی همسایه عراقی‌شان مورد استقبال قرار گرفته و کسانی هستند که از نظر روابط تاریخی، فرهنگی و مذهبی بسیار نزدیکند. با وجود این هیچ دولتی در دنیا نمی‌تواند سیاست‌های مهاجرت نداشته باشد. و نمی‌توان انتظار داشت که از اقدامات... و غیر قانونی که توسط مهاجران خارجی در مرزهایش صورت می‌گیرد و صلح و امنیت داخلی و آسایش شهروندانش تهدید می‌شود، چشم پوشی نماید. ایرانیان عراق، اقدامات... تروریستی و تحریک آمیزی را با پشتیبانی کامل دولت ایران مرتکب شده‌اند. این اقدامات... ناجوانمردانه از جمله بمب گذاری، گلوله باران، آتش سوزی و مسموم سازی به خسارت جانی بسیار مردم بی گناه از جمله کودکان، دانشگاه‌ها، شهرها و روستاها بر اثر آن معلول، از کار افتاده و مجروح شده‌اند. این اقدامات با تمجید آشکار مقامات رسمی ایران مواجه شده است که مکررا و آشکارا مردم را جهت سرنگونی دولت با عنوان به اصطلاح "انقلاب اسلامی" فریب می‌دهند.
یک بار دیگر با توجه به "نقض... اصول حقوق بشر"، دولت ایران خود را در نقش سخن گوی مبلغ مذهبی به اصطلاح "اکثریت شیعه" عراق قلمداد نموده که "قلع و قمع سیستماتیک" را علیه همین "اکثریت" مرتکب می‌شود.
پر واضح است، که یکی از عمده‌ترین سیاست‌های دولت عراق جدایی کامل میان امور دولت و مذهب می‌باشد. این تنها سیاستی است که مطابق با حقوق بشر و آزادی‌های اساسی جهان کنونی است.
از سوی دیگر، با نگرش به صحنه ایران علی رغم آنچه ادعا می‌شود، با واقعیت متفاوت است. مذهب اسلام تحریف و با نظرهای فرقه‌ای کوته‌بینانه تا حد زیادی با تبعیضات سیستماتیک بر اساس نژاد و مذهب مخلوط شده است. دولت ایران نمی‌تواند تحت لوای دورنمای شکوفایی مذهبی پناه گیرد، زیرا افکار عمومی جهان روشن ضمیر را نمی‌توان با حقوق بشری که از انسان‌ها به عنوان گروگان جهت امیال سیاسی بهره برداری می‌کند، فریب داد که مقامات عالی رتبه ایران نیز بعدها بر آن صحه گذاشتند.
در واقع، به رغم آنچه که دولت ایران ادعا می‌کند، نمی‌تواند سیاست‌های نژادی و تبعیض آمیز خود را دفاع از اقلیت‌های قومی و مذهبی عراق پنهان سازد. زیرا به طور
[ صفحه 39]
سیستماتیک در جهت تخریب اقدام نموده که این قبیل اقلیت‌ها نیز خواستار شناسایی حقوق مذهبی و نژادی خود هستند. دولت ایران نمی‌تواند منکر شود که مقاماتش، با استانداردهای توافق شده بین المللی جهت محاکمات و رفتار با اسیران هماهنگ نیستند. در واقع شایع است که مکاتبه ایران به مذاکرات جلسه بیست و هشتم کمیسیون حقوق بشر مرتبط می‌باشد که گفته شده در آن به اصطلاح "اقدام مشابهی" رخ داده است که این مکاتبه به آن مربوط است. با توجه به سابقه آن بحث که توسط رژیم آغاز شده بود و نیز ادعاهای بی‌اساس مشابه آن، وقتی که طرح‌های تبلیغاتی آنها کشف شد، کاملا توسط این کمیسیون رد گردید...
به طور کلی سیاست‌های داخلی و خارجی عراق به ویژه در زمینه حقوق بشر روشن و مشخص است و نیاز به دفاع ندارد. رعایت حقوق بشر توسط دولت متبوعم و تبعیت همیشگی از اصول و قوانین حقوق بین المللی و رفتار با غیر نظامیان دیگر نیازی به شواهد ندارد و مطمئنا این دولت ایران است که به صورت دیگری عمل می‌نماید. مقامات ایران به جای مداخله در امور داخلی سایر کشورها، باید از تاریخ درس بگیرند که نهایت طرح‌های بلند پروازانه و خیالی، به رسوایی و فلاکت منجر می‌شود. آنان را نصیحت می‌کنیم که با اعتقادات و توان مردم ایران بازی نکنند و آن را منحرف نسازند و بگذارند در خانه خودشان مصرف شود و با همسایگانشان نیز همکاری نمایند.
صالح عمر العلی - نمایندگی دائمی جمهوری عراق
سند شماره 005
- شماره سند شورای امنیت: 14070 / S
- 23 جولای 1980 (1 مرداد 1359)
نامه مورخ 23 جولای 1980 کاردار موقت ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست متن تلگرام آقای صادق قطب زاده وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران را خطاب به جناب عالی ارسال می‌دارم.
جمال شمیرانی - کاردار موقت
پیوست
تلگرام مورخ 23 جولای 1980 وزیر امور خارجه ایران خطاب به دبیر کل
از زمان برقراری جمهوری اسلامی ایران، دولت عراق سیاست خصومت آمیز شرورانه را
[ صفحه 40]
علیه ایران در پیش گرفته است. ستیزه جویی عراق جهت تضعیف ثبات جمهوری نوپای ایران، شکل دیگری به خود گرفته است. تاخت و تازها به پایگاه‌ها و روستاهای مرزی ایران توسط بخشی از نیروهای نظامی عراق که در امتداد مرز آرایش گرفته‌اند، آغاز شده است. رژیم بعث به طور سیستماتیک از عناصر خرابکار در استان‌های خوزستان و کردستان - که تاکنون خسارت جانی و مالی زیادی را وارد ساخته‌اند - حمایت کرده و به آنها کمک می‌نماید. یک ایستگاه رادیویی که در عراق است در برنامه‌های روزانه خود با ادعاهای کینه توزانه و نادرست علیه رهبریت ایران سم پاشی می‌کند. این اقدامات بدون شک نقض آشکار حاکمیت ایران و مغایر با اصول منشور سازمان ملل است.
در هر حال، به منظور ارزیابی جناب عالی از علل ستیزه جویی دولت عراق در طرح ریشه کن کردن هزاران هزار شیعه ایرانی الاصل عراق، تصمیم گرفتم این نامه را برای شما بنویسم.
تا حال حاضر در حدود 40000 نفر از مردمان، زنان و کودکان بی گناه توسط دولت بغداد در یک وضعیت غیر انسانی رانده شده‌اند. مردم از دسترسی به اموال و پس اندازهای منقول و غیر منقول خود ه در طی دوران زندگی خود به دست آورده‌اند، محروم شده و در موارد بسیاری نیز کودکان از والدینشان و زنان از همسرانشان جدا شده‌اند.
تعداد زیادی از کسانی که مجبور به ترک خانه خود شده‌اند، فرزندان ایرانیانی بودند که قبلا به عراق مهاجرت کرده و از آن زمان هویت و تابعیت عراقی به دست آورده‌اند. بنابراین اخراج بسیاری از آنها موجب از دست دادن هویت و تابعیت خود می‌باشد. تا به حال هیچ گاه دولت عراق علت اخراج شیعیان را توضیح نداده است و آنها از حداقل حقوق قانونی خود نیز بی‌بهره مانده‌اند. جای تعجب نیست که با عدم وجود اهرم بین‌المللی بازدارنده، اخراج دسته جمعی از عراق ادامه یابد.
آقای دبیر کل در حالی که نمونه‌های مشخص از موارد نقض حقوق بشر جهت تبلیغات و توجه جهانیان منتشر شده، مواردی از نقض آشکار حقوق بشر نیز وجود دارد که مورد بی‌اعتنایی زیادی واقع شده است.
مشکل پناهندگان به عنوان پدیده‌یی جدید در روابط بین المللی مطرح شده است. اخراج دسته جمعی پناهندگان از عراق، بخشی از این حوادث جدید ناعادلانه و ناخوشایند است. رفتار وقیحانه این چنینی که یکی از اعضای جامعه بین المللی به مقیاس وسیعی مرتکب شده است به تدریج عامل بی‌ثباتی در منطقه خواهد شد که توجه سازمان ملل باید به آن معطوف شود.
تاکنون دولت ایران تلاش نموده از این پناهندگان حمایت کند و محل سکونت برای آنان
[ صفحه 41]
فراهم سازد، با اینکه این قبیل تلاش‌ها، از مسئولیت‌های اصلی سازمان ملل است که نباید از تلاش‌هایی که جهت جلوگیری از این مسئولیت مهم صورت می‌گیرد، غافل شد.
صادق قطب زاده - وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران
سند شماره 006
- شماره سند شورای امنیت: 14117 / S
-شماره سند مجمع عمومی: 404 / 35 / A
- 21 آگوست 1980 (30 مرداد 1359)
نامه مورخ 19 آگوست 1980 نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
عطف به سند 13987 / S مورخ 6 ژوئن 1980 وزیر امور خارجه ایران خطاب به جناب عالی، احتراما بنا به اطلاع دولت متبوعم خاطر نشان می‌سازم، این استدلال‌ها که در پیام مذکور آمده است، نمی‌تواند حق و حقوقی را ثابت کند. در ابتدا گفته شده که دولت متبوعم به دلیل نگرش خصمانه‌ای که علیه رژیم جدید ایران دارد، جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت نشناخته‌است. بر عکس همان طور که قبلا خاطرنشان ساختم که در فرصت دیگری توضیح دهم، دولت متبوعم برای دولت جدید ایران یادداشتی ارسال کرد و در آن اهداف دوستانه خود را به جهت ایجاد روابط برادرانه نزدیک و همکاری با مردم و کشورهای همسایه به ویژه با ایران، بر اساس احترام به حاکمیت، عدم دخالت در امور داخلی و احترام به آرزوهای قانونی مردم بر این اساس اصولی که از طریق اراده آزادی‌خواهانه خود برگزیده‌اند، ابراز نمود. اهداف مذکور را عالی‌ترین مقامات عراق، در فرصت‌های مختلف مورد تأکید قرار داده‌اند. برای مثال به صورتی که در اعلامیه پان عربی که در 20 جولای 1980 در بغداد منتشر شد، رئیس جمهوری عراق آقای صدام حسین صریحا بر آن صحه گذاشته است. بر عکس، اعمال و اظهارات دولت ایران منفی و خصمانه بوده است که کاملا از اخلاق و قانون تهی می‌باشد.
وزیر امور خارجه ایران استدلال می‌کند که نظر ما درباره جزایر (ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک) در خلیج عربی[فارس]"نشانه عدم درک کامل" است و سابقه تاریخی جزایر را که در اسناد و نقشه‌های رسمی معتبر کتابخانه‌ای، بر حاکمیت بلامنازع ایران بر این جزایر گواهی می‌دهد، نادیده گرفته‌ایم و آنچه که توسط وزیر امور خارجه ما در
[ صفحه 42]
سند 13918 / S تحت عنوان "اشغال غیر قانونی" توصیف شده است، وی آن را چیزی جزء حاکمیت ایران بر بخشی از خاکش می‌داند که مورد تأکید قرار داده است.
اگر نظری اجمالی به دلایل قانونی بیفکنیم می‌توان خاطر نشان ساخت که در هیچ مقطعی از تاریخ هیچ یک از این جزایر تحت حکومت ایران نبوده است. واقعیت این است که بریتانیا جزایر مذکور را به طور جداگانه اشغال نکرده است. آنها در سال 1819 وقتی که از جزایر کواسیم (Kwassims) دفاع می‌کردند رأس الخمیه را نیز اشغال کردند. این سه جزیره از سال 1750 بخشی از سرزمین رأس الخمیه بوده و تا سال 1866 بدون هیچ انقطاعی به همین صورت باقی ماند تا وقتی که میان امارات شارجه و رأس الخمیه تقسیم گردید و حکومت بر آن ادامه یافت تا اینکه به دست نیروهای نظامی ایران در 30 نوامبر 1971 اشغال غیر قانونی شد.
همین طور در مورد دلیل کتاب خانه‌ای معتبر درباره نقشه‌ها و اسناد می‌توان گفت که تنها به کیس پالمز (Case of Palms) معرف نیاز است. همچنین در دادگاه دائمی داوری در سال 1928 در این مورد تصمیم گیری شده است که می‌توان مراجعه کرد. به طور کلی خاطر نشان می‌گردد که تصدیق نقشه‌ها به عنوان مدرکی برای حل مناقشه ارضی و مرزی با احتیاط زیاد و محتاطانه باید مورد ملاحظه قرار گیرد. زیرا منابع اطلاعات طراحان آنها معمولا ناشناخته است و داوری در مورد مناقشه مربوطه باید بر اساس حقایق مربوطه و اصل و منشأ موضوع حل و فصل شود. بنا به درخواست، وقتی که شورای امنیت در دسامبر 1971 جهت بررسی موضوع اشغال جزایر تشکیل جلسه داد، نماینده ایران به وضوح نتوانست اثبات کند که جزایر از نظر واقعیت تاریخی بخشی از ایران بوده است.
در مورد حاکمیت، اگر استدلال کنندگانش این منظور را داشته باشند که یک دولت بتواند ادعاهای ارضی نماید و با استفاده از نیروی نظامی و با زور به اشغال آن سرزمین ادامه دهد، این واقعا بسیار عجیب و حداقل ساده لوحی است و به طور قطع قانون نادرستی است.
این قبیل نگرش نشانه نقض کامل قوانین ثابت موجود حقوق بین المللی درباره مالکیت ارضی است. از آن قوانینی که اطلاع داریم مجوزی نمی‌یابیم که سرزمینی را با زور تصاحب کنیم. در اینجاست که ایجاد سؤال می‌کند و به تعجب وامی‌دارد که آیا این ایران است یا عراق که دنباله‌رو اسرائیل است، به صورتی که وزیر امور خارجه ایران در نامه‌اش اظهار داشته است.
[ صفحه 43]
همچنین بسیار جالب است که با ادامه تفسیر بیشتر قانون، ادعاهای غیر قانونی ایران بر جزایر عربی و نیز اقدام غیر قانونی ایران در اشغال آنها را ثابت می‌نماییم و آیا اعتقاد عمیق ما نبوده که حکام ایران کمترین اطلاعی از حقوق و قوانین مدرن ملت‌ها ندارند که بخواهند در روابط بین المللی خود استفاده کنند. به هر حال هیچ کس نباید طرح این دو واقعیت مهم را نادیده بگیرد. یکی اینکه وقتی که به اصطلاح انقلابیون تهران نسبت به حاکمیت بر جزایر، صریحا تأکید می‌نمایند از سوی مقامات عالی رتبه دولت ایران مطالبی عنوان می‌شود که با یکدیگر مغایرت دارد. به صورتی که رئیس جمهور ابوالحسن بنی صدر در اظهارات خود که از رادیو ریاض مورخ 19 آوریل 1980 پخش شد و نیز اظهارات وزیر امور خارجه ایران در کنفرانس مطبوعاتی مورخ 1 می 1980 (در ابوظبی) مسئله جزایر را نه ایرانی و نه عربی قلمداد کردند و آنها را برای ایرانی که متحد جهانی دنیای اسلام است خوانده که "سرزمین ایران متعلق به کلیه مسلمان‌ها می‌باشد و سرزمین اسلام متعلق به خداست".
از سوی دیگر، در این نامه، ایران به طور مشخص اعلام کرد که این کشور معتقد است، جزایر، نه مسئله‌ای میان ایران و اعراب بلکه مسئله‌ای میان ایران و استعمار بریتانیا است. این اظهارات دوگانه بوده است و با صدور انقلاب اسلامی مغایرت دارد. این دقیقا از نظر مفهوم و پیام آن، مشابه دلیلی است که آقای امیر خسرو افشار، نماینده ایران در زمان شاه ارائه کرده است. اظهارات وی در اجلاس 1610 شورای امنیت که مورخ 9 دسامبر 1971 تشکیل شده بود منعکس می‌باشد. بدیهی است روشی که رژیم فعلی ایران اتخاذ کرده است، خودداری از تخلیه جزایر اشغال شده است و آن چیزی جز رؤیای امپراطوری شاه نیست. این تعصب نژاد پرستی با تفوق فارسی‌های آریایی همراه شده است.
سند شماره 007
- شماره سند شورای امنیت: 14190 / S
- 23 سپتامبر1980 (1 مهر 1359)
بیانیه رئیس شورای امنیت
امروز اعضای شورای امنیت درباره تشدید آخرین وضعیت میان ایران و عراق، به طور غیر رسمی مشورت و تبادل نظر کردند. آنها وخیم‌تر شدن روابط میان ایران و عراق و
[ صفحه 44]
تشدید عملیات‌های نظامی را که منجر به خسارات جانی و مالی سنگینی شده است بررسی کردند.
اعضای شورا نگرانی عمیق خود را از این درگیری که به طور جدی تشدید شده، ابراز کردند و درباره تهدید خطرناک صلح و امنیت بین المللی هشدار دادند.
اعضای شورا ضمن استقبال، پشتیبانی خود را از درخواست دبیر کل از طرفین منازعه در مورخ 22 سپتامبر 1980 مبنی بر به کار گیری مساعی جمیله جهت حل و فصل درگیری، اعلام نمودند.
اعضای شورا از من درخواست کرده‌اند که از طرف آنها از دولت‌های ایران و عراق بخواهم به عنوان نخستین گام جهت حل و فصل منازعه، از کلیه عملیات‌های نظامی و تمامی اقداماتی که می‌تواند به وخیم‌تر شدن وضعیت خطرناک فعلی بینجامد دست بردارند و مناقشه میان خود را با استفاده از ابزارهای صلح جویانه حل و فصل نمایند.
سند شماره 008
- شماره سند مجمع عمومی: 483 / 35 / A
- شماره سند شورای امنیت: 14191 / S
- 24 سپتامبر 1980(2 مهر 1359)
نامه مورخ 22 سپتامبر1980 (31 شهریور 1359) کاردار موقت هیئت نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
بنا به اطلاع دولت متبوعم احتراما به پیوست متن نامه آقای دکتر سعدون حمادی وزیر امور خارجه جمهوری عراق را برای جناب عالی ارسال می‌نمایم.
سیب بافی - کاردار
پیوست
نامه مورخ 21 سپتامبر1980 (30 شهریور 1359) وزیر امور خارجه عراق خطاب به دبیر کل
شما بدون شک اطلاع دارید که عراق و ایران با میانجی گری الجزایر و در پی مذاکرات طولانی در حضور آخرین رئیس جمهوری الجزایر، آقای هواری بومدین، در تاریخ 6 مارس 1975، در مورد روابط میان دو کشور به توافق دست یافتند. دراین کشور توافق نامه، دو طرف تصمیم گرفتند به طور صادقانه به منظور دست‌یابی به حل و فصل
[ صفحه 45]
نهایی و دائمی کلیه مسائل موجود میان دو کشور، با رعایت اصول تمامیت ارضی و مصونیت مرزها و عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر، به موارد ذیل اقدام نمایند:
1- جهت علامت گذاری قطعی مرزهای سرزمین خود، بر اساس پروتکل 1913 قسطنطنیه و صورت جلسه کمیسیون 1914، در مورد تعیین حدود اقدام نمایند.
2- حدود مرزهای آبی را بر اساس خط تالوگ مشخص سازند.
3- امنیت، صلح و اعتماد دو جانبه در امتداد مرزهای مشترکشان بازگردانده شود و همچنین خودشان جهت کنترل دقیق و مؤثر بر مرزهای مشترکشان به منظور خاتمه دادن کامل به کلیه اقدامات نفوذی و خرابکاری، اقدام نموده و به مسائل حاشیه‌ای اهمیت ندهند.
4- طرفین همچنین موافقت کردند که ترتیبات فوق را به عنوان عناصر لاینفک حل و فصل جامع مورد توجه قرار دهند. بنابراین هر گونه سهل انگاری در اجرای آن طبیعتا مغایر با روح توافق نامه الجزایر خواهد بود.
5- به علاوه طرفین تصمیم گرفتند برای از سر گیری روابط سنتی دوستانه، حسن هم جواری، حذف عوامل منفی در روابط و تبادل نظر مداوم برای گسترش همکاری و منافع دو جانبه، اقدامات لازم را به عمل آورند.
6- طرفین رسما اعلام کردند که منطقه باید از هر گونه دخالت خارجی عاری باشد. همچنین موافقت کردند که وزیران خارجه دو کشور با یکدیگر ملاقات نموده و ترتیبات لازم را برای ایجاد کمیسیون مشترک ایران و عراق جهت اجرای تصمیمات اتخاذ شده در توافق نامه دو جانبه به عمل آورند. همچنین موافقت کردند که الجزایر باید به اجلاس مشترک مذکور دعوت شود. در نتیجه مذاکرات ایران و عراق در حضور و با شرکت هیئت الجزایری تشکیل شد، پیمان بین المللی مرزی و حسن هم جواری و نیز سه پروتکل و ضمیمه‌های آن را که در 13 ژوئن 1975 در بغداد امضا شده بود و به یکی از سه پاراگراف توافق نامه الجزایر که در بالا ذکر شد مربوط می‌شد، ضمیمه گردید. همچنین در دسامبر 1975 چهار توافق نامه دیگر نیز در بغداد در مورد مرزها و مأموران عالی رتبه، قوانین دریانوردی در شط العرب، استفاده از آبراه‌ها و چراگاه‌های مرزی، همراه با مبادله نامه‌ها و صورت جلسه مشترک درباره سایر موارد مهم فنی که به امضا رسید، مورد تأکید قرار گرفت.
شایان ذکر است که ماده 4 پیمان نامه مرزی بین المللی و حسن هم جواری که با صراحت در بالا ذکر شده مربوط به مواد پاراگراف 4 قرار داد مذکور (الجزایر) بوده که به شرح ذیل می‌باشد:
[ صفحه 46]
طرفین عالی رتبه قرار داد تصریح کردند که مواد سه پروتکل و ضمیمه‌های آنها به ماده‌های 3،2،1 این پیمان و ضمیمه مربوط، مرتبط بوده و شامل بخش‌های کاملی است که نهایی و دائمی می‌باشد و نمی‌تواند در هیچ زمینه‌ای و به هیچ وجه نقض گردد و شامل عناصر لاینفک حل و فصل مناقشات جهانی است. بنابراین نقض هر جزء تشکیل دهنده این حل و فصل به طور آشکار مغایر با روح توافق نامه الجزایر است.
نخستین نکته که در این باره مورد توجه می‌باشد اینکه در مرحله اولیه، توافق نامه الجزایر و پیمان مرزی ایران دارای مزیت بوده و از پروتکل تعیین حدود مرز آبی در شط العرب بهره می‌برد اما از سوی دیگر با شانه خالی کردن از تعهداتش که تحت این پروتکل در مورد روند علامت گذاری مرزهای زمینی متعهد بود دفع الوقت نمود و با تأخیر زیاد در اجرای اقدامات جهت بازگرداندن سرزمینهای عراق تخطی نموده و آنها را تحت کنترل خویش حفظ کرده است. در این مهم دولت عراق این حقیقت را مورد توجه قرار داد که رژیم جدید ایران به زمان نیاز دارد تا به تعهداتش تحت این توافق نامه احترام بگذارد. به هر حال دیری نگذشت که این رژیم قدرتمندتر شد و نقض این تعهدات خود را آغاز کرد و به همین صورت هنوز ادامه می‌دهد. از آنجایی که قرارداد الجزایر بر اساس اصل عدم دخالت در امور داخلی دیگر کشورها تهیه شده، اما مقامات حاکم بر ایران سیاست مداخله مداوم در امور داخلی جمهوری عراق را دنبال کرده‌اند. قبلا نیز گزارش کاملی از این سیاست که مغایر با توافق نامه الجزایر می‌باشد ارائه داده‌ام که طی نامه مورخ 25 ژوئن 1980 و سند رسمی مجمع عمومی و شورای امنیت منتشر شد (A / 35 / 305 - S/14020).
از سوی دیگر در حالی که ایران در قرارداد الجزایر جهت اعاده امنیت و پذیرش مرزهای مشترکش با عراق متعهد شده و می‌بایست کنترل شدیدی را به منظور پایان بخشیدن به کلیه اقدامات مخرب نفوذی به کار می‌گرفت، اما از سوی رژیم جدید، این مفاد اصلی تنها پس از مدت کوتاهی نقض شد و این رژیم در صدد نشان دادن اقتدار خویش برآمد و به رهبران شورشیان علیه عراق پیشنهاد پناهندگی داد. یعنی پسران بارزانی جاسوس و حامیان آنها که از خاک ایران استفاده می‌کردند صریحا به وسیله مقامات حاکم بر ایران حمایت شده و ایران به عنوان پایگاهی جهت تهدید و دخالت در امنیت داخلی و همبستگی ملی عراق توسط معارضین قرار گرفت.
دولت ایران هرگز خودش جهت توقف خدشه به روابط حسن هم جواری میان دو کشور اقدام نکرده و با اقدامات نفوذی و خرابکاری به پاشیدن بذر نفاق پرداخته است. همچنین به غارت و چپاول به ویژه در مناطق مرزی که مغایر با روح توافق نامه الجزایر می‌باشد، اقدام
[ صفحه 47]
نموده است. از سوی دیگر، دولت ایران ماده دیگری از قرار داد مذکور را با تجاوز مکرر به مرزهای عراق، به طوری که در بالا ذکر شد، نقض کرده و از بازگرداندن این اراضی به عراق علی رغم درخواست‌های مکرر عراق، اجتناب نموده است و نیز ادعای جدیدی را حتی در مورد پایتخت عراق و در واقع در مورد تمامیت کشور عراق مطرح ساخته است.
بنابراین، جای تعجب نیست که دولت عراق اکنون خود را ملزم می‌بیند از حق قانونی‌اش جهت دفاع از حاکمیت خود و تمامیت ارضی و بازگرداندن اراضی‌اش با استفاده از زور اقدام نماید.
ملاحظه می‌کنید که دولت ایران کلیه راه‌های قانونی شناخته شده جهت حل و فصل مسائل منبعث از تعهداتش را مسدود نموده است، به علاوه دولت ایران در اعلامیه‌ها و اقدامات مقامات مسئول خود تصریح کرده و هرگز به طور تلویحی یا صریح تردید نداشته که بیش از این خودش را در قید و بند قرارداد الجزایر قرار دهد که کلیه این موارد نقض آشکار پاراگراف چهارم پیمان مرزی بین المللی و حسن هم جواری قرار داد سال 1975 میان دو کشور می‌باشد.
بنابراین ایران تعهدات بین المللی خویش تحت موافقت نامه و پیمان مذکور را نفی کرده است. از مواد قانونی حاکم بر مرزهای ایران و عراق به ویژه شط العرب که می‌بایست به دولت عراق قبل از مارس 1975 بازگردانده می‌شد، سرپیچی می‌نماید و این رودخانه همان طور که همیشه در طی تاریخ یک رودخانه عراقی و تحت کنترل کامل و حاکمیت عراق بوده باید مجددا تحت کنترل عراق قرار گیرد.
در این زمینه دولت عراق اعلام می‌نماید که روابطش با کلیه کشورهای جهان صادقانه بوده و به کلیه تعهداتش پای بند می‌باشد. همچنین ثابت کرده است که نمی‌تواند هیچ گونه تهدید و یا نقض حاکمیت و خدشه به مقام و اقتدار خود را بپذیرد و اراده‌اش بر این است که به خاطر حفظ حقوق قانونی‌اش بیشترین قربانی‌ها را بدهد.
همچنین دولت عراق می‌خواهد در این فرصت، همان طور که در گذشته نیز عمل کرده، تأکید نماید که در حفظ روابط حسنه با کلیه کشورهای همسایه به ویژه ایران پیش قدم بوده و هیچ چشم داشتی به سرزمینهای ایران ندارد. به علاوه، عراق قصد ندارد جنگی را علیه ایران آغاز نماید و یا حوزه مناقشه‌اش را با این کشور بیش از محدوده دفاع از حاکمیت و حقوق قانونی‌اش گسترش دهد.
دولت عراق صادقانه امیدوار است که دولت ایران وضعیت جدید را بپذیرد و با بصیرت عقل و منطق با توجه به احترام عراق در حق قانونی‌اش در تمامیت ارضی خود و نیز خطوط آبی شط العرب عمل نماید.
دکتر سعدون حمادی - وزیر امور خارجه
[ صفحه 48]
سند شماره 009
- شماره سند شورای امنیت: 14192 / S
- 24 سپتامبر 1980 (2 مهر 1359)
نامه مورخ 24 سپتامبر 1980 کاردار هیئت نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به رئیس شورای امنیت
بنا به اطلاع دولت متبوعم احتراما به پیوست نامه آقای دکتر سعدون حمادی وزیر امور خارجه جمهوری عراق خطاب به جناب عالی را ارسال می‌نمایم.
سیب بافی - کاردار
پیوست
نامه مورخ 24 سپتامبر 1980 وزیر امور خارجه عراق خطاب به رئیس شورای امنیت
پیرو بیانیه مورخ 23 سپتامبر 1980 جناب عالی، مایلم توجه شما و اعضای عالی مقام شورا به موارد ذیل جلب نمایم:
1- دولت جمهوری عراق در مورخ 17 سپتامبر 1980 تصمیم گرفت توافق نامه 6 مارس 1975 الجزایر را جهت فسخ، پس از اینکه ایران عملا آن را فسخ کرده، مورد بررسی قرار دهد.
در پاراگراف 4 آن به وضوح مطرح شده که ترتیبات قرارداد مذکور به عنوان یک عنصر لایتجزای حل و فصل جامع مورد توجه بوده و هیچ یک از عناصر آن نباید نقض شود که مغایرت با روح قرار داد محسوب خواهد شد، به صورتی که موضع عراق گواه روشنی در حمایت از آن می‌باشد، مایلم توجه جناب عالی و اعضای عالی مقام شورا را به نامه مورخ 21 سپتامبر 1980 دبیر کل خطاب به من جلب نمایم. این نامه طی سند 14191 / S مجمع عمومی و شورای امنیت منتشر شد.
2- دولت جمهوری عراق با استفاده از کلیه ابزارهای صلح جویانه در طی یک دوره که بیش از سه سال به طول انجامید به ایران اتمام حجت کرد که به تعهداتش در مورد قرار داد مذکور عمل نماید، اما تلاش‌های مستمر ما بی‌حاصل بود. بنابراین برای دولت متبوعم راه دیگری باقی نماند جز آنکه حقوق خود را از ایران - که به طور غیر منصفانه نفی می‌شد - طبق حقوق بین المللی باز پس گیرد. در این باره تأکید می‌کنم که دولت متبوعم هیچ طرح ارضی توسعه طلبی علیه ایران ندارد و این سیاست در اظهارات مقامات عالی رتبه کشور متبوعم پر واضح است.
[ صفحه 49]
3- دولت جمهوری عراق علنا موضعش را ابراز نموده که علاقه مند به تشدید منازعه ایران نیست. اما متأسفانه ایران منازعه را با اقدامات ناجوانمردانه‌اش علیه منافع عراق، منطقه و جامعه بین المللی تشدید کرد که نهایتا برای دولت متبوعم جز یک انتخاب باقی نگذاشت و آن اینکه در دفاع از خویش مصمم باشد.
4- عراق اعلام آمادگی می‌نماید که نظرهایش را در شورا مطرح سازد و هیچ چیزی را پنهان نخواهیم کرد.
دکتر سعدون حمادی - وزیر امور خارجه دولت جمهوری عراق
سند شماره 010
- شماره سند شورای امنیت: 14193 / S
- 25 سپتامبر 1980(3 مهر 1359)
نامه مورخ 24 سپتامبر 1980 دبیر کل خطاب به رؤسای جمهوری ایران و عراق
در پی مشورت‌های شورای امنیت در تاریخ 23 سپتامبر، درخواست پیوست را برای رؤسای جمهور ایران و عراق ارسال می‌نمایم و توجه شما را به متن درخواست اعضای شورای امنیت جلب می‌کنم.
پیوست
نامه مورخ 23 سپتامبر 1980 دبیر کل، خطاب به رؤسای جمهوری ایران و عراق
ایران و عراق را در 22 سپتامبر 1980 مورد خطاب قرار داده‌ام که حداکثر خویشتن داری را به عمل آورده و جهت حل مشکلاتشان مذاکره نمایند. در حال حاضر رئیس شورای امنیت نیز از طرف اعضای شورای امنیت از دولت‌های ایران و عراق درخواست کرده است که گام نخستین را جهت حل و فصل مناقشه برداشته و از کلیه عملیات‌های نظامی و نیز اقداماتی که می‌تواند به وخیم شدن وضعیت خطرناک فعلی منجر شود، اجتناب نموده و مناقشه خود را از راه‌های صلح جویانه حل و فصل نمایند. در این نامه شخصا نگرانی شدید خود را از ادامه درگیری میان ایران و عراق ابراز می‌نمایم. علاوه بر خسارات وارده به دو کشور، جامعه بین المللی عمیقا نگران تأثیر احتمالی این مناقشه بر صلح و امنیت بین المللی و نیز پیامدهای اقتصادی
[ صفحه 50]
اجتناب ناپذیر آن در منطقه و سایر نقاط جهان می‌باشد. بدون پیش داوری در مورد حقوق، ادعاها و مواضع طرفین در وضعیت فعلی، صمیمانه از شما درخواست می‌نمایم یک بار دیگر به درخواست‌هایی که از شما جهت پایان بخشیدن سریع به خون ریزی و تخریب می‌شود. توجه نموده و خودتان از مساعی جمیله مختلف به منظور کمک به طرفین جهت حل و فصل اختلافاتشان با ابزارهای صلح جویانه بهره‌برداری نمایید. همان طور که مطلعید شخصا مساعی جمیله‌ام را پیشنهاد کردم و این را با آگاهی کامل از مشکلات و خطرهای وضعیت فعلی و نیز مسئولیت‌های خویش تحت منشور سازمان ملل انجام داده‌ام.
در انتظار پاسخ سریع و مثبت شما در این موضوع مهم و حیاتی می‌باشم.
کورت والدهایم - دبیر کل سازمان ملل
سند شماره 011
- شماره سند شورای امنیت 14159 / S
- 25 سپتامبر 1980(3 مهر 1359)
نامه مورخ 25 سپتامبر 1980 نمایندگی دائمی تونس در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست متن بیانیه دولت تونس مورخ 23 سپتامبر 1980 درباره مناقشه ایران و عراق را ارسال می‌نمایم.
طیب سلیم - نمایندگی دائمی تونس
پیوست
بیانیه دولت تونس
سخن گوی دولت تونس بیانیه ذیل را مورخ 23 سپتامبر 1980 درباره درگیری ایران و عراق قرائت کرد:
دولت تونس نگرانی عمیق خود را از جنگ میان ایران و عراق که به یک جنگ آشکار و همه جانبه خطرناک منجر شده است، ابزار می‌نماید. تونس به عنوان یک کشور مسلمان تأسف عمیق خود را اعلام نموده و از دو کشور همسایه می‌خواهد که تمامی
[ صفحه 51]
موارد اختلاف را با تفاهم و همکاری حل و فصل نمایند. در غیر این صورت برای تمامی ملل مسلمان بسیار زیان آور خواهد بود.
دولت تونس از دو کشور درخواست می‌کند که فورا نبرد را متوقف سازند، به دلیل اینکه ممکن است تسری یابد. همچنین از طرفین می‌خواهد جهت حل و فصل کلیه مناقشات میان خود به ابزارهای صلح جویانه در قالب همبستگی اسلامی و اصول منشور سازمان ملل متوسل شوند.
سند شماره 012
- شماره سند شورای امنیت: 14196 / S
- 25 سپتامبر 1980 (3 مهر 1359)
نامه مورخ 23 سپتامبر 1980 دبیر کل خطاب به رئیس شورای امنیت
عمیقا نگران تشدید درگیری میان ایران و عراق می‌باشم. به نظر اینجانب تهدید بالقوه خطرناکی برای صلح و امنیت بین المللی محسوب می‌شود.
همان طور که می‌دانید دیروز از طرفین درخواست کردم که به نبرد خاتمه دهند و از هر تلاش ممکن استفاده نموده تا اختلافاتشان را از طریق مذاکره حل و فصل نمایند.
همچنین با نمایندگان دو کشور در مقر سازمان ملل تماس گرفتم و به آنها مساعی جمیله خود را که در دسترس می‌باشد بیان کردم که طرفین باید درک کنند این می‌تواند جهت حل و فصل اختلافاتشان با توجه به خطرهایی که به طور اجتناب ناپذیر از تشدید فزاینده این مناقشه ناشی خواهد شد، راهگشا و چاره ساز باشد. احساس می‌کنم فورا لازم است که به عنوان گام نخست، اعضای شورای امنیت جلسه مشورتی تشکیل دهند. متشکر خواهم بود که اگر شما ترتیب چنین جلسات مشورتی را در حداقل زمان ممکن بدهید.
کورت والدهایم - دبیر کل سازمان ملل
[ صفحه 52]
سند شماره 013
- شماره سند شورای امنیت: 14197 / S
- 25 سپتامبر 1980(3 مهر 1359)
نامه مورخ 25 سپتامبر 1980 دبیر کل خطاب به رئیس شورای امنیت
احتراما عطف به نامه مورخ 23 سپتامبر 1980 (سند 14196 / S) که در آن از شما درخواست جلسه مشورتی شورای امنیت درباره وضعیت بحرانی ایران و عراق را نمودم، عمیقا درک می‌کردم که شما و اعضای شورای امنیت بلافاصله به این درخواست پاسخ مثبت می‌دهید، لذا این درخواست را نیز دارم که بیانیه‌ای از سوی اعضای شورا منتشر شود.
پیرو بیانیه شما در 23 سپتامبر (سند 14190 / S) در تاریخ 24 سپتامبر درخواست‌های دیگری از رؤسای جمهوری ایران و عراق نمودم. همچنین به تلاش‌های مداوم خود جهت ارتباط مستقیم با آنها ادامه دادم و این وضعیت را با نماینده ویژه دولت عراق - که در اواخر 24 سپتامبر به نیویورک وارد شد - مورد بحث قرار دادم. همچنین با کاردار ایران نیز گفت و گو کردم.
متأسفانه به رغم این تلاش‌ها، نبرد تشدید شده و در زمین و دریا ادامه دارد. به غیر از تلفات تأسف انگیز جانی، خسارات مادی بسیاری نیز بر جای گذاشته است. همان طور که در درخواست مورخ 22 سپتامبر خود بیان کردم، وضعیت فعلی بدون شک تهدیدی برای صلح و امنیت بین المللی می‌باشد.
بنابراین بر خود لازم می‌دانم که در انجام دادن مسئولیت خود به عنوان دبیر کل سازمان ملل، پیشنهاد نمایم که شورای امنیت این مهم را با نهایت اضطرار مورد بررسی قرار دهد.
کورت والدهایم
سند شماره 014
- شماره سند شورای امنیت: 14198 / S
- 26 سپتامبر 1980 (4 مهر 1359)
نامه مورخ 26 سپتامبر 1980 نمایندگی دائمی مکزیک و نروژ در سازمان ملل خطاب به رئیس شورای امنیت
[ صفحه 53]
احتراما از طرف دولت‌های مکزیک و نروژ از جناب عالی درخواست می‌نمایم جلسه اضطراری شورای امنیت را جهت بررسی مناقشه رو به رشد میان ایران و عراق تشکیل دهید.
پورفیریو مونوز لیدو - نمایندگی دائمی مکزیک در سازمان ملل
اوله آلگارد - نمایندگی دائمی نروژ در سازمان ملل
سند شماره 015
- شماره سند شورای امنیت: 14199 / S
- 26 سپتامبر 1980 (4 مهر 1359)
نامه مورخ 26 سپتامبر 1980 دبیر کل خطاب به رئیس شورای امنیت
پیرو نامه مورخ 24 سپتامبر خود (سند 14193 / S) که برای رؤسای جمهوری ایران و عراق ارسال نموده بودم، از سوی رئیس جمهوری عراق آقای صدام حسین پاسخی دریافت نمودم که نسخه‌ای از آن را برای شما ارسال می‌نمایم. همچنین متن پیام دیگر خود خطاب به وی را به پیوست ارسال می‌نمایم.
کورت والدهایم
نامه مورخ 26 سپتامبر 1980 رئیس جمهوری عراق خطاب به دبیر کل
پیرو درخواست جناب عالی از ما در مورخ 22 سپتامبر 1980 و همچنین درخواست مورخ 25 سپتامبر 1980، که در آن جناب عالی از ما خواسته بودید حداکثر خویشتن داری را به عمل آوریم، به اطلاع می‌رسانم که کلیه موارد را انجام دادیم و آماده مذاکره با ایران جهت حل و فصل مسئله موجود می‌باشیم. در حالی که نهایت سپاس را از ابتکارات جناب عالی - که ناشی از اعتقادات شخصی شما و نیز مسئولیت‌هایتان می‌باشد - ابراز می‌نمایم، اما مایلم تأکید نمایم که عراق شدیدا به دنبال صلح و امنیت بین المللی است که نبایستی مورد تهدید واقع شود و منابع اقتصادی و نفتی کشورها نباید در معرض خطر واقع شود. قبلا نیز موضع دولت جمهوری عراق را در نامه‌ای خطاب به شما - که توسط وزیر خارجه کشورمان در تاریخ 22 سپتامبر 1980، ارسال شده بود - بیان کرده‌ام.
مایلم از فرصت استفاده نمایم و متذکر شوم که عراق در اقداماتی که برای صلح، امنیت و اقتصاد جهان تأثیر منفی داشته باشد، دخالت می‌نماید و آنچه تاکنون انجام داده‌ایم متأثر از
[ صفحه 54]
حقوق قانونی خود و اعاده آن می‌باشد و علی رغم اینکه به طور منطقی جهت دست یابی به حقوق خود عمل کرده‌ایم، دولت ایران با حملات ناجوانمردانه علیه منافع حیاتی ما و منطقه و نیز کل جهان، در جهت تشدید وضعیت اقدام کرده است به طوری که راهی برای ما باقی نگذاشته و مجبوریم برای حفظ منافع خویش از خود دفاع نماییم. به هر حال، مایلم تأکید کنم که هدف عراق تنها شناسایی غیر قابل فسخ حقوق ارضی و حاکمیت بر آب‌های ملی عراق از سوی ایران است. آیا ایران آماده است به آن پاسخ مثبت دهد؟ هر نوع دریافت پاسخ مثبتی در این مهم از سوی جناب عالی ما را خوشحال خواهد ساخت، در چنین حرکتی تمجید می‌نماییم و تلاش خواهیم کرد که با اتخاذ اقدامات لازم این موضوع را در هر حالتی اعم از بین المللی، منطقه‌ای یا دو جانبه، مورد ملاحظه قرار دهیم.
همچنین عراق در اینجا سؤال می‌کند که آیا ایران آماده است آتش بس را بپذیرد و آیا توسط جناب عالی چنین درخواستی از این کشور شده است یا اینکه ایران بر نظرهایش بدون هیچ تغییری اصرار می‌ورزد؟ بدیهی است این اطلاعات در موضع ما حائز اهمیت است.
صدام حسین - رئیس جمهوری عراق
پیوست 1
نامه مورخ 26 سپتامبر 1980 نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست نامه آقای صدام حسین رئیس جمهوری عراق خطاب به جناب عالی را ارسال می‌نمایم.
صالح عمر العلی - نمایندگی دائمی جمهوری عراق
پیوست 2
پیام 26 سپتامبر 1980 دبیر کل خطاب به رئیس جمهوری عراق
در اینجا از جناب عالی به خاطر پاسخ سریع به پیام‌های 22 و 24 سپتامبر (سند 14193 / S) تشکر می‌نمایم. اعضای شورای امنیت را از محتوای پیام شما مطلع ساخته‌ام. با توجه به درخواست شما در مورد آتش بس دقیقا با همان عبارات برای ایران ارسال شد؛ همان طور که جناب عالی خواسته بودید.
من منتظر پاسخ دولت ایران به این درخواست هستم. طبیعتا پاسخ شما به درخواست جهت آتش بس نیز بسیار حائز اهمیت است. بنابراین امیدوارم که هر دو پاسخ را در اسرع وقت دریافت نمایم.
کورت والدهایم - دبیر کل سازمان ملل
[ صفحه 55]
سند شماره 016
- شماره سند شورای امنیت: (1980) S/Res/479
- 28 سپتامبر 1980(6 مهر 1359)
قطعنامه 479 (1980)
مصوبه شورای امنیت در اجلاس 2248 خود مورخ 28 سپتامبر 1980
شورای امنیت
با آغاز بررسی موضع تحت عنوان ‘وضعیت میان ایران و عراق" با توجه به اینکه بر اساس منشور سازمان ملل متحد همه دولت‌های عضو به حل اختلافات بین المللی خود از راه‌های مسالمت آمیز متعهد شده‌اند، به نحوی که صلح و امنیت بین المللی و عدالت به خطر نیفتد؛
همچنین با عنایت به اینکه همه دولت‌های عضو متعهدند در روابط سیاسی بین المللی خود از تهدید یا کاربرد زور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی کشور دیگر خودداری کنند؛
با خاطر نشان ساختن مفاد 24 منشور که شورای امنیت مسئولیت اولیه حفظ صلح و امنیت بین المللی را به عهده دارد؛
با اظهار نگرانی عمیق درباره وضعیت رو به گسترش میان ایران و عراق:
1- از ایران و عراق می‌خواهد از هر گونه کاربرد زور به فوریت خودداری کنند و مناقشه خود را از راه‌های مسالمت آمیز و طبق اصول عدالت و حقوق بین المللی حل نمایند.
2- از آنها مصرانه می‌خواهد هر پیشنهاد مناسب در مورد میانجی گری، سازش یا توسل به نهادهای منطقه‌ای یا دیگر راه‌های مسالمت آمیز را بنا به انتخاب خود که اجرای تعهداتشان را بر اساس منشور سازمان ملل تسهیل کند، بپذیرد.
3- از کلیه کشورهای دیگر می‌خواهد حداکثر خویشتن داری را مبذول دارند و از هر اقدامی که ممکن است به افزایش و گسترش بیشتر مناقشه منجر شود، خودداری کنند؛
4- از کوشش‌های دبیر کل و پیشنهاد وی در مورد مساعی جمیله برای حل این وضعیت پشتیبانی می‌کند.
5- از دبیر کل درخواست می‌کند که ظرف 48 ساعت به شورای امنیت وضعیت را گزارش دهد.
[ صفحه 56]
سند شماره 017
- شماره سند شورای امنیت: 14203 / S
- 29 سپتامبر 1980 (7 مهر 1359)
نامه مورخ 29 سپتامبر 1980 نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست متن پیام صدام حسین رئیس جمهوری عراق را خطاب به جناب عالی ارسال می‌نمایم.
صالح عمر العلی - نمایندگی دائمی جمهوری عراق
پیوست
نامه مورخ 29 سپتامبر 1980 رئیس جمهوری عراق خطاب به دبیر کل
نامه جناب عالی را مورخ 28 سپتامبر 1980 دریافت نمودم، مایلم از فرصت استفاده نمایم و مطالبی را که شما مطرح کرده‌اید، من نیز تصدیق نمایم. ما چندی پیش از اجلاس 28 سپتامبر 1980 و نیز طی بیانیه رسمی که از شبکه رادیو و تلویزیون عراق پخش شد اعلام کردیم که عراق آماده است فورا مخاصمات میان خود و ایران رامتوقف سازد در صورتی که طرف دیگر نیز تعهد مشابهی بدهد و به مذاکرات به طور مستقیم یا از طریق طرف ثالثی و یا اینکه از طریق یک مجمع بین المللی و یا سازمانی که مورد اعتماد و وثوق ما باشد، به حل و فصل عادلانه و شرافتمندانه که متضمن حقوق و حاکمیت ما باشد متوسل شویم.
این تصمیم جناب عالی از نظر ما دقیقا با روح قطعنامه 479(1980) که شورای امنیت در اجلاس 2248 در 28 سپتامبر 1980 آن را به تصویب رساند هماهنگ است. در نهایت و به طور طبیعی قطعنامه مذکور شورای امنیت را پذیرفتیم و آمادگی خود را جهت اجرای آن در صورتی که طرف ایرانی نیز به همین صورت عمل نماید، اعلام نمودیم. امیدواریم که شورای امنیت اقدامات لازم را جهت وادار نمودن طرف ایرانی به اجرای قطعنامه مذکور به عمل آورد.
دولت جمهوری عراق مایل است که از فرصت استفاده نماید و از تلاش‌هایی که از طرف شخص شما و نیز شورای امنیت به منظور حفظ ثبات و امنیت منطقه ما به هر نحوی که بنا به تمایلات انسانی برای صلح عادلانه صورت می‌گیرد تشکر و قدردانی نماید.
صدام حسین - رئیس جمهوری عراق
[ صفحه 57]
سند شماره 018
- شماره سند شورای امنیت: 14250 / S
- 30 سپتامبر 1980(8 مهر 1359)
گزارش دبیر کل درباره "وضعیت میان ایران و عراق"
1- در اجلاس 2248 مورخ 28 سپتامبر 1980، شورای امنیت قطعنامه 479(1980) را در مورد "وضعیت میان ایران و عراق" تصویب کرد. در ارسال متن قطعنامه برای رؤسای جمهوری ایران و عراق خاطر نشان ساختم که بر اساس پاراگراف 5 قطعنامه لازم است گزارشی را ظرف 48 ساعت به شورای امنیت ارائه دهم. مایلم از پاسخ‌های آنها به درخواست شورای امنیت که در اسرع وقت صورت گرفت تشکر نمایم.
2- در تاریخ 29 سپتامبر 1980، نمایندگی دائمی عراق پاسخ رئیس جمهور عراق را که طی سند (14203 / S) منتشر شد - برای من ارسال نمود.
3- امروز کاردار هیئت نمایندگی دائمی ایران اطلاع داد که پاسخ رسمی دولت متبوعش را در اواخر روز 1 اکتبر 1980 دریافت خواهد کرد.
4- به علاوه نمایندگی دائمی پاکستان به من اطلاع داد که هیئت حسن نیت به نمایندگی از سازمان کنفرانس اسلامی مرکب از رئیس جمهوری پاکستان آقای ضیاء الحق و دبیر کل کنفرانس اسلامی، آقای حبیب شطی به تهران و بغداد سفر می‌نمایند. همان طور که اعضای شورای امنیت مطلع می‌باشند، رئیس جمهوری پاکستان آقای ضیاء الحق در 30 سپتامبر وارد نیویورک شد.
5- گزارش‌های رسیده از منطقه حاکی از ادامه مناقشه است که خسارات جانی و مالی وسیعی را بر جای گذاشته است. بر اساس قطعنامه 479 ارتباط خود را با طرفین درگیر ادامه داده تا جهت اجرای قطعنامه راه حلی بیابم.
سند شماره 019
- شماره سند شورای امنیت: 14206 / S
- 1 اکتبر 1980 (9 مهر 1359)
نامه مورخ 1 اکتبر 1980 کاردار موقت هیئت نمایندگی دائمی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
[ صفحه 58]
احتراما به پیوست متن پیام آقای ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهوری ایران را در پاسخ به نامه مورخ 2 سپتامبر 1980 جناب عالی ارسال می‌نمایم.
جمال شمیرانی - کاردار
پیوست
نامه رئیس جمهوری ایران خطاب به دبیر کل
نامه مورخ 22 سپتامبر 1980 جناب عالی و قطعنامه 479 (1980) را - که در تاریخ 28 سپتامبر 1980 تصویب شد - دریافت کردم، در هر حال مایلم تشکر خود را از ابتکارتان که ناشی از اعتقادات شخصی شما و مسئولیت‌هایتان می‌باشد ابراز نمایم. همچنین می‌خواهم موضع جمهوری اسلامی ایران را درباره مناقشه فعلی با جمهوری عراق روشن سازم.
در آغاز پیروزی انقلاب مردم کشور ما در 11 فوریه 1978، جمهوری عراق قرارداد 1975 الجزایر را فسخ کرده و با اعزام عناصر و واحدهای نظامی عراق به سرتاسر مرزهای غرب و جنوب غربی استان‌های خوزستان و کردستان به منظور اجرای عملیات‌های خرابکارانه و کمک به گروه‌های ضد انقلاب مبادرت نمود. عراق در طی 20 ماه گذشته با به کارگیری بقایای رژیم گذشته و دیگر عوامل ارتجاع و جنایت کار، اعمال تبلیغاتی و تروریستی علیه جمهوری اسلامی ایران را تشدید کرد.
عراق بیش از 40 هزار نفر از مردم شیعه و ایرانی الاصل ساکن عراق را بالاجبار تبعید نمود و اواخر آوریل و مارس بود که آنها را در مرزهایمان رها ساخت که این خود نشان دیگری از خصومت عراق نسبت به جمهوری اسلامی ایران می‌باشد. این نقض حقوق انسانی به دفتر شما گزارش شد اما متأسفانه هیچ محکومیتی در مورد این اقدام وسیع ضد انسانی از سوی هیچ ارگانی در سازمان ملل صورت نگرفت. در ماه‌های قبل از حمله 22 سپتامبر، نشانه‌های آمادگی عراق جهت تشدید اقدامات خصومت آمیز علیه ایران مشاهده می‌شد. این تحرکات غیر معمول نیروهای عراقی در طول مرزهای مشترک ما در طی ماه گذشته دلیلی بر طرح مشخص و از پیش تعیین شده عراق می‌باشد. در مورد تحرکات فوق هیچ حرکتی که تحریک آمیز باشد، انجام ندادیم و عدم تمایل خویش را در رویارویی نظامی با این کشور نشان دادیم. ما نمی‌توانستیم باور کنیم که مقامات عراق قصد دارند جنگ تجاوزگرانه‌ای را با کلیه توان ممکن آغاز کنند. موضع عدم تجاوز ما را در این حقیقت می‌توان مشاهده کرد که آماده نبودیم که در برابر حملات عراق علیه پایگاه‌ها و فرودگاه‌های کشورمان در تاریخ 22 سپتامبر 1980 واکنشی نشان دهیم. اما یکباره مقاصد و طرح عراق به واقعیت پیوست و ما با نیروی لازم به مقابله برخاستیم.
[ صفحه 59]
قطعنامه شورای امنیت در زمانی تصویب شده است که دولت عراق جنگ تجاوزکارانه‌ای را که با منشور سازمان ملل و سایر اصول رفتار بین المللی مغایرت صریح دارد آغاز کرده است. بدیهی است ادعاهای عراق چیزی جز تبلیغات بی‌اساس جهت منحرف ساختن افکار عمومی بین المللی نیست.
صورت و سیرت تجاوز نظامی عراق به ویژه حملات هوایی علیه تأسیسات صنعتی و مناطق مسکونی مثال زنده‌ای از سرنوشت واقعی و جاه طلبی‌های مقامات عراق می‌باشد که پس از نقض فاحش کلیه استانداردها و معیارهای قانونی و اخلاقی اکنون به طور فریب آمیزی به دنبال استفاده از ابتکار صلح سازمان ملل افتاده است. در حالی که جنگ تجاوز گرانه عراق علیه جمهوری اسلامی ایران ادامه دارد و بر اساس حقایق و مواردی که در اینجا ذکر شد پیشنهادهای ارائه شده در نامه شما و نیز قطعنامه شورای امنیت را دولت ما نمی‌تواند مورد توجه قرار دهد و مادامی که عراق حاکمیت سرزمین ما را نقض می‌نماید و همچنین عناصر عراق به عملیات‌های تجاوزگرانه مشغول بوده و در مرزهای ما خرابکاری می‌کنند هر گونه مذاکره مستقیم یا غیر مستقیم در مورد درگیری دو کشور بی‌فایده است.
ابوالحسن بنی صدر - رئیس جمهوری اسلامی ایران
سند شماره 020
- شماره سند شورای امنیت: 14210 / S
- 7 اکتبر 1980 (15 مهر 1359)
نامه مورخ 6 اکتبر 1980 نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل بنا به اطلاع دولت متبوعم، احتراما اعلامیه شورای فرماندهی انقلاب جمهوری عراق مورخ 5 اکتبر 1980 به پیوست ارسال می‌گردد.
صالح عمر العلی - نمایندگی دائمی جمهوری عراق
پیوست
اعلامیه شورای فرماندهی انقلاب (یکشنبه 5 اکتبر 1980)
نیروهای عراقی به تحرکات نظامی خود ادامه داده و شکست‌های دیگری را به دشمن فارسی به دلیل پاسخ ندادن به متارکه جنگ که عراق یک جانبه از اوایل یکشنبه آغاز کرده، وارد ساختند. عراق به نبرد شرافتمندانه و عادلانه خود جهت اعاده حقوقش و
[ صفحه 60]
حقوق ملت عرب ادامه می‌دهد. عراق توانایی‌اش را جهت دست یابی به پیروزی ثابت کرده و از موضع قدرت، تمایلاتش را به صلح ابراز داشته است، اما حکام نژاد پرست فارس تلاش دارند آن را از نقطه ضعف توصیف کنند.
اقدامات مقامات ایران در اصرار جهت ادامه تجاوزاتشان و جاه طلبی‌های توسعه طلبانه خود، ثابت کرده که مسئولیت خویش را در مورد مردم و خلق‌های جهان فراموش کرده‌اند.
واکنش مقامات تهران در مورد ابتکار عراق جهت متوقف ساختن کلیه عملیات‌های نظامی در زمین، هوا و دریا با ادامه عملیات‌های تجاوزکارانه علیه نیروهای مسلح ما در منطقه نبرد و سرزمینهای عراق مواجه شد.
نیروی زمینی ایران علیه نیروهای ما هجوم آورده و هواپیماهای جنگی آنها به مناطق غیر نظامی ما در داخل سرزمینهای عراق حمله ور شدند و نیروی دریایی آنها اقدامات مشابهی را در آب‌ها مرتکب شدند.
دولت عراق در پیشگاه جهانیان اعلام می‌دارد که با حسن نیت با تبعیت از اصول خود، صادقانه از خون ریزی اکراه دارد و خواهان حل و فصل عادلانه مناقشه می‌باشد. همچنین تبعیت خود را از اعلامیه رئیس جمهور و فرماندهی کل نیروهای مسلح (مورخ 28 سپتامبر) که در آن وی بر آمادگی فوری عراق جهت آتش بس تأکید کرده، اعلام داشته و اگر ایران به این درخواست صادقانه پاسخ گوید، عراق آمادگی‌اش را جهت مذاکره با ایران جهت دست یابی به حل و فصل عادلانه و شرافتمندانه که تضمین کننده حقوق و اصول ما باشد، اعلام می‌دارد. دولت ایران باید صریحا از نظر قانونی و عملا حقوق تاریخی عراق را بر سرزمین و آب‌های خود به رسمیت بشناسد و از سیاست روابط حسن هم جواری تبعیت کند و از تمایلات تجاوزکارانه، توسعه طلبانه و نژاد پرستانه خود که دخالت در امور داخلی کشورهای منطقه محسوب می‌شود. دست بردارد و هر وجب از خاک عراق را که غصب کرده بازگرداند، همچنین حقوق عراق و ملت عرب را به رسمیت بشناسد.
علی رغم این حقیقت که مقامات ایران به حسن ابتکاری که سازمان کنفرانس اسلامی و مجامع دوستی بین المللی اندیشیده‌اند، وقعی ننهاده و با وجود اینکه آتش بس را رد کرده است، دولت عراق خود را ملزم به تبعیت از کشورهای اسلامی و جهان می‌داند. رئیس جمهور و فرمانده کل نیروهای مسلح عراق به نیروهای ما دستور داده است که عملیات‌های زمینی، هوایی و دریایی را از صبح یکشنبه 5 اکتبر 1980 متوقف سازند. حکام تهران به این ابتکار پاسخ نداده و به عملیات‌های تجاوزگرانه خود علیه نیروهای مسلح ما ادامه داده‌اند.
[ صفحه 61]
عراق که وادار به وارد شدن به جنگ، به تلافی اقدامات تجاوزگرانه مداوم ایران شده است. همواره بر اشتیاق خود به حفظ صلح و جلوگیری از خون ریزی تأکید کرده است، برای اینکه به حل و فصل عادلانه که تضمین کننده حقوق قانونی بر سرزمین و آب‌هایش و نیز حقوق ملت عرب باشد، دست یابد.
با توجه به قدرت نظامی و پیروزی‌های شجاعانه در منطقه نبرد، صدام حسین رئیس جمهوری در نطق تاریخی خود در یکشنبه گذشته آمادگی عراق را جهت آتش بس و شروع مذاکره با طرف ایرانی به طور مستقیم یا از طریق طرف ثالث با کمیسیون بین المللی یا سازمانی که مورد احترام و اطمینان طرفین باشد، اعلام داشت.
به دنبال قطعنامه شورای امنیت سازمان و درخواست آتش بس، عراق در همان روز آمادگی‌اش را با پذیرفتن آن قطعنامه در پیامی که رئیس جمهوری برای دبیر کل سازمان ملل ارسال کرد، ابراز نمود. اما مقامات ایرانی به ابتکار پاسخی ندادند.
برعکس آنها به تعقیب سیاست توسعه طلبانه علیه عراق و سرزمینهای عربی و تهدید صلح و امنیت منطقه و نادیده گرفتن افکار عمومی بین المللی اصرار ورزیدند.
برخی از مجامع و سازمان‌های بین المللی با عراق تماس داشته‌اند که از آن جمله فیدل کاسترو رئیس جمهور کوبا و رئیس فعلی نهضت عدم تعهد و محمد ضیاء الحق رئیس جمهوری پاکستان و رئیس سازمان کنفرانس اسلامی می‌باشند. عراق از ابتکارات هر دو آنها استقبال کرد. آن مجامع و سازمان‌ها درخواست داشتند که عراق - که طرف قدرتمندی است - ابتکاری را شروع کند که در شأن طرف دیگر نیز باشد. برخی آن را به عنوان ابتکار توافقی توصیف کردند تا شرایط مناسبی برای طرف دیگر فراهم سازد تا ملزم شود درخواست آتش بس از سوی عراق و شورای امنیت سازمان ملل و نیز دیگر طرف‌های بین المللی را بپذیرد.
با توجه به این مواضع، رهبری عراق پیشنهادهای ضیاء الحق رئیس جمهوری پاکستان را مورد مطالعه قرار داد و آتش بس یک جانبه عراق را برای دوره مشخص زمانی با شرایط عمومی و عملی تصویب کرد و به رئیس جمهور ضیاء الحق طی اجلاس وزیران خارجه سازمان کنفرانس اسلامی در نیویورک اعلام شد. رئیس جمهوری ضیاء الحق ابتکار یک جانبه عراق راجهت آتش بس از یکشنبه صبح 5 اکتبر تا چهارشنبه 8 اکتبر با شرایط ذیل اعلام کرد.
نقض هر یک از این موارد به عراق این حق را می‌دهد که عملیات‌های نظامی را از سر گیرد:
1- هر گونه فعالیت نظامی علیه نیروهای مسلح عراق، هر وقت و هر کجا اتفاق افتد که از جمله آن فعالیت‌های شناسایی را نیز شامل می‌شود.
[ صفحه 62]
2- ادامه اعلامیه‌های ضد آتش بس و رد کردن مذاکرات از طرف هر مقام مسئول سیاسی و نظامی ایران.
3- تمرکز نظامی بیشتر در امتداد مرزهای عراق و یا در خط آتش میان نیروهای نظامی دو کشور.
4- انقضای دوره مذکور بدون اینکه بیانیه رسمی روشنی توسط عالی‌ترین مقام مسئول در ایران صادر شود مبنی بر پذیرفتن آتش بس و وارد شدن فوری در مذاکرات به منظور رعایت حقوق عراق و ملت عرب که به طور قانونی و واقعی پذیرفته شود.
سند شماره 021
- شماره سند شورای امنیت: 14213 / S
- 10 اکتبر 1980 (18 مهر 1359)
نامه مورخ 10 اکتبر 1980 دبیر کل خطاب به رئیس شورای امنیت
به پیوست جهت اطلاع جناب عالی نسخه‌ای از پیامی که امروز برای رؤسای جمهوری ایران و عراق فرستاده‌ام، ارسال می‌گردد. مایلم متن این درخواست به اطلاع اعضای شورای امنیت برسد.
کورت والدهایم
پیوست
نامه مورخ 10 اکتبر 1980 دبیر کل خطاب به رؤسای جمهوری ایران و عراق
بدین وسیله نگرانی عمیق خود را از تلفات و خسارات وارده به کشتی رانی بین المللی در نتیجه مخاصمات میان ایران و عراق اعلام می‌دارم. از همین رو از دو دولت مصرا درخواست دارم که با اتخاذ اقدامات لازم جهت تأمین امنیت کشتی رانی و تجارت بین المللی قانونی در منطقه مورد مناقشه، اقدام نمایند. بسیار امیدوارم که به عنوان نخستین گام، اقدامات فوری اتخاذ شود و کشتی‌هایی که اکنون در منطقه نبرد از حرکت بازایستاده‌اند اجازه یابند منطقه را به سلامت ترک گویند.
من کاملا مشکلات ایجاد شده از چنین ترتیباتی را در وضعیت مناقشه درک می‌نمایم. بنابراین متشکر می‌شوم فورا از پیشنهادهای شما برای فراهم شدن تسهیلات
[ صفحه 63]
لازم برای اینکه کشتی‌ها بتوانند به طور سالم منطقه را ترک کنند، اطلاع یابم بدیهی است فراهم شدن چنین تسهیلاتی حداقل آتش بس منطقه‌ای را می‌طلبد. مساعی جمیله اینجانب را جهت کمک به ایجاد ترتیباتی بپذیرید. با توجه به نگرانی بین المللی نسبت به این موضوع، بسیار امیدوارم پاسخ مثبت و وسیعی نسبت به این درخواست دریافت نمایم.
کورت والدهایم - دبیر کل سازمان ملل
سند شماره 022
- شماره سند شورای امنیت: 14214 / S
- 12 اکتبر 1980(20 مهر 1359)
نامه مورخ 12 اکتبر 1980 کاردار موقت هیئت نمایندگی دائمی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما متن پیام آقای ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهوری اسلامی ایران خطاب به جناب عالی به پیوست ارسال می‌گردد.
جمال شمیرانی - کاردار موقت
پیوست
پیام مورخ 12 اکتبر 1980 رئیس جمهور ایران خطاب به دبیر کل
مایلم به اطلاع جناب عالی برسانم که ما هیچ مدرک یا نشانه‌ای در دسترس نداریم که حاکی از هر گونه تلفات یا خسارات به کشتی رانی بین المللی در نتیجه اقدامات دفاعی که ما در جنگ تجاوزگرانه که جمهوری عراق علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز کرده، باشد.
همچنین مایلم به جناب عالی اطمینان دهم که مطلقا هیچ قصد و نیتی نیست که در کشتی رانی صلح جویانه و تجارت بین المللی قانونی در منطقه مناقشه دخالت شود. اگر جناب عالی هر گونه مدرک یا اطلاعات موثقی را دارا هستید لطفا به ما ارائه دهید تا فورا بتوان اقدامات مناسب را اتخاذ کرد و وضعیت سامان یابد. ابوالحسن بنی صدر - رئیس جمهوری اسلامی ایران
[ صفحه 64]
سند شماره 023
- شماره سند شورای امنیت: 14216 / S
- 13 اکتبر 1980 (21 مهر 1359)
نامه مورخ 13 اکتبر 1980 کاردار موقت هیئت نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
پیام آقای دکتر ابوالحسن بنی صدر رئیس جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به پیام مورخ 10 اکتبر 1980 جناب عالی درباره عبور سالم کشتی‌های تجاری برای خارج شدن از آبراه شط العرب، ارسال می‌گردد:
آقای دبیر کل،
جهت عبور سالم کلیه کشتی‌های تجاری که در ترمینال‌های شط العرب یا بنادر خرمشهر، آبادان و بصره لنگر انداخته‌اند، دولت جمهوری اسلامی ایران پذیرفته است که تحت پرچم سازمان ملل خارج شوند، از دولت عراق نیز بخواهد امنیت آنها را تضمین نماید.
نیروهای نظامی در شرایطی که محموله خود را در هیچ یک از بنادر عراقی تخلیه نکنند، ممانعتی به عمل نخواهد آورد.
ابوالحسن بنی صدر - رئیس جمهوری اسلامی ایران
سند شماره 024
-شماره سند شورای امنیت: 14221 / S
- 16 اکتبر 1980 (24 مهر 1359)
نامه مورخ 16 اکتبر 1980 دبیر کل خطاب به رئیس شورای امنیت
مایلم به نامه مورخ 10 اکتبر 1980 (14213 / S) خود خطاب به رؤسای جمهوری ایران و عراق درباره امنیت کشتی‌هایی که اکنون در منطقه مورد مناقشه از حرکت بازمانده‌اند، به پیشنهادهای خود جهت حل این مسئله اشاره کنم.
همچنین متن پیامی که برای آقای صدام حسین رئیس جمهوری عراق مورخ 15 اکتبر 1980 ارسال کردم و جوابی که امروز دریافت داشته‌ام به پیوست می‌باشد.
کورت والدهایم
[ صفحه 65]
پیوست
نامه مورخ 15 اکتبر 1980 دبیر کل خطاب به رئیس جمهوری عراق
مایلم به پیام مورخ 10 اکتبر خود درباره امنیت کشتی‌هایی که اکنون در منطقه مورد مناقشه محصور شده و پیشنهادهای اینجانب جهت حل این مسئله که نگرانی عمیق جامعه بین المللی را به همراه داشته است، اشاره کنم.
این موضوع را با وزیر خارجه عراق آقای حمادی مورد بحث قرار دادم و گفت و گوهایمان را به بغداد گزارش کرده است. تشکر خود را به خاطر پاسخ سریع به آن ابراز می‌نمایم به ویژه به پیشنهادی که به آقای حمادی مبنی بر ترک منطقه مناقشه توسط کشتی‌ها با پرچم سازمان ملل داده شد تا از سوء تفاهمات جلوگیری شود. در این زمینه مایلم به اطلاع جناب عالی برسانم که دولت ایران در نامه مورخ 13 اکتبر نیز این پیشنهاد را پذیرفته است.
مجددا مایلم به جناب عالی اطمینان دهم این ابتکار به خاطر زمینه‌های صرفا بشر دوستانه اتخاذ کردم بدون اینکه تحت تأثیر ادعاها، مواضع و حقوق طرفین مناقشه واقع شوم.
کورت والدهام - دبیر کل سازمان ملل
ضمیمه
نامه مورخ 16 اکتبر 1980 رئیس جمهور عراق خطاب به دبیر کل
احتراما پیرو تلگرام جناب عالی درباره محافظت از کشتی‌های واقع در منطقه نبرد و پیشنهاد جناب عالی برای خارج کردن این کشتی‌ها از منطقه، تحت پرچم سازمان ملل، به اطلاع جناب عالی می‌رساند که این پیشنهاد از آنجایی که این کشتی‌ها مادامی که در شط العرب هستند و آن یک رود عراق می‌باشد، بر اساس حاکمیت کامل ما بر این رود، پذیرفته نیست و می‌بایست با پرچم عراق حرکت کنند.
صدام حسین - رئیس جمهوری عراق
سند شماره 025
- شماره سند شورای امنیت: 14224 / S
- 20 اکتبر 1980 (28 مهر 1359)
نامه مورخ 17 اکتبر 1980 کاردار هیئت نمایندگی دائمی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
[ صفحه 66]
همان طور که قبلا به جناب عالی اطلاع داده شده، مقامات عراقی دوازده کارمند ایرانی دفتر تشکیل همکاری را - که بر اساس قرار داد 1975 میان ایران و عراق برای شط العرب تشکیل شده - به همراه خانواده‌هایشان بازداشت کرده است. این ایرانیان که اسامی آنها پیوست می‌باشد با کارمندان عراقی در دفتر مذکور طی چهار سال گذشته همکاری می‌کرده‌اند.
بر اساس مفاد توافقات مربوطه میان دو کشور، عراق موظف است که حفاظت و تسهیلات را برای کارمندان ایرانی دفتر فراهم سازد و بازداشت آنها توسط مقامات عراقی غیر قابل توجیه می‌باشد. بنابراین باید آنها آزاد شده و اجازه یابند به همراه خانواده‌هایشان تا فراهم شدن شرایط مناسب جهت از سر گیری فعالیت‌های دفتر، به ایران بازگردند.
جمال شمیرانی - کاردار
[ صفحه 66]
پیوست
فهرست کارمندان ایرانی دفتر مشترک همکاری که اخیرا در عراق بازداشت شده‌اند.
1- آقای شبیر ابطحی (مدیر امور مالی)
2- آقای حیدر زارعی (مدیر امور اجرایی)
3- آقای حسین رجائیان (افسر کنترل ترافیک)
4- آقای عبدالرضا مهدوی (افسر کنترل ترافیک)
5- آقای میرزایی (رئیس اداره درآمدها)
6- آقای علیرضا خوشرو (کارشناس دریایی)
7- آقای اهتمامی (حسابدار)
8- آقای علایی (حسابدار)
9- آقای علی سبزواری (اپراتور VHF)
10- آقای کارگربیده (اپراتور VHF)
11- آقای علی دولت‌آبادی (اپراتور VHF)
12- خانم حسینی (تایپیست)
سند شماره 026
- شماره سند شورای امنیت: 14226 / S
- 22 اکتبر 1980 (30 مهر 1359)
نامه مورخ 21 اکتبر 1980 کاردار موقت هیئت نمایندگی دائمی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیرکل.
احتراما به اطلاع می‌رساند که پیام ذیل از وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دریافت شده است.
همان طور که مطلعید شایعاتی در مورد تنگه هرمز پخش شده که ممکن است
[ صفحه 67]
نگرانی‌هایی در زمینه دریانوردی بین‌المللی در آن منطقه فراهم سازد. بدین جهت وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مجددا تأکید می‌کند که ایران در حفظ و باز نگه داشتن تنگه جهت دریانوردی مصر بوده و از هیچ کوششی به منظور دست‌یابی به این مهم دریغ نخواهد ورزید.
جمال شمیرانی - کاردار
سند شماره 027
- شماره سند شورای امنیت: 14227 / S
- 22 اکتبر 1980 (30 مهر 1359)
نامه مورخ 22 اکتبر 1980 نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به اطلاع جناب عالی می‌رساند بنا به اطلاع دولت متبوعم، دولت عراق تصمیم گرفته است به 12 کارمند ایرانی دفتر مشترک همکاری و خانواده‌هایشان اجازه دهد خاک عراق را به مقصد ایران فورا ترک گویند.
صالح عمر العلی - نمایندگی دائمی
سند شماره 028
- شماره سند شورای امنیت: 14236 / S
- 27 اکتبر 1980 (5 آبان 1359)
نامه مورخ 27 اکتبر 1980 نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به رئیس شورای امنیت
احتراما به پیوست متن نامه آقای دکتر سعدون حمادی وزیر امور خارجه جمهوری عراق خطاب به جناب عالی به پیوست ارسال می‌گردد.
صالح عمر العلی - نمایندگی دائمی
پیوست
نامه مورخ 24 اکتبر 1980 وزیر امور خارجه عراق خطاب به دبیر کل
[ صفحه 68]
در آستانه مباحثات جاری شورای امنیت و پس از اینکه شورا فرصت یافت دیدگاه‌های عراق را در این باره بشنود، مایلم یک بار دیگر یادآور شوم که عراق هیچ طمعی به سرزمین ایران ندارد و مجددا تأکید می‌نمایم که هیچ تمایلی جز بازگشت حاکمیت و حقوق ما با تضمین‌های قوی نداریم.
می‌خواهم متذکر شوم که در واقع ایران مخاصمات را آغاز کرد، ایران مرتکب تجاوز شد و از روی عمد پایگاه‌ها و شهرستان‌های مرزی عراق مثل خانقین و مندلی را با توپخانه سنگین هدف قرار داد و شهرستان‌ها و اهداف اقتصادی به ویژه تأسیسات نفتی را هدف بمباران هوایی قرار داد و با استفاده از زور آبراه شط العرب را به وی کشتی رانی بست.
این اقدامات نظامی ایران در 4 سپتامبر 1980 (13 شهریور 1359) آغاز گشت. این تاریخ شروع جنگ بود که عملا ایران علیه عراق آغاز کرد و تاریخ 22 سپتامبر (31 شهریور) درست نیست که عراق جهت دفاع از خود به اقدامات بازدارنده، جهت دفاع از مردم و سرزمین خود متوسل شد. حضور نیروهای نظامی عراق در داخل سرزمینهای ایران صرفا به منظور اهداف دفاعی صورت گرفت. پس از حملات نظامی نیروهای ایرانی در طی چهارم تا بیست و دوم سپتامبر، لازم بود شهرهای عراق واقع در برد توپخانه سنگین و دور برد ایران در امان باشند، لذا ما نیروهای ایران را که این شهرها را از تاریخ 4 سپتامبر 1980 شروع به گلوله‌باران کرده بودند، به عقب راندیم.
جهت تضمین حاکمیت کامل ما بر شط العرب، رودخانه ملی ما، باید در موضعی باشیم که ما را قادر سازد حاکمیت خود را بر آن واقعا اعمال کنیم. لازم بود ساحل شرقی رودخانه پس از اینکه ایران از شناسایی حاکمیت ما بر آن اجتناب ورزیده و از زور جهت بستن آن به روی دریانوردی استفاده کرده، تأمین شود. شط العرب تنها مسیر آبی ما به دنیای خارج است.
با توجه به ملاحظات مذکور، دولت جمهوری عراق مایل است خاطرنشان سازد که هر گونه دعوت جهت عقب نشینی نیروهای عراقی قبل از اینکه ایران حاکمیت عراقی مذکور را عملا و قانونا به رسمیت بشناسد از نظر ما و از نظر قانونی و عملی اقدامی عبث و بیهوده می‌باشد، زیرا ایران حدود مرزهای خود را با عراق به طور دقیق تعیین نکرده است.
موضوعی که دولت ایران باید پاسخ دهد این است که چرا مرزهای ایران بر اساس حاکمیت عراق بر سرزمینهای خود و آبراه‌های ملی و سرزمین خود تعیین و مورد احترام واقع نشده، همچنین حاکمیت مرزی سایر کشورهای عربی خلیج عربی[فارس]رعایت نشده که نهایتا به دست یابی صلح و امنیت دو جانبه در منطقه منجر شود؟
[ صفحه 69]
ایران همیشه و به ویژه در سال‌های اخیر در اقدامات خود علیه عراق و مرز سایر کشورهای عربی در خلیج عربی[فارس]بر اساس سیاست توسعه طلبانه عمل نموده که علاوه بر این اقدامات عملی دارای اسنادی می‌باشیم که این حقیقت را ثابت می‌کند.
مقامات ایران اظهاراتی نموده‌اند که به وضوح نشان دهنده ماهیت توسعه طلبانه می‌باشد. آنان اقدامات مشابهی را که به بهانه همسایگی کشورهای عربی با ایران یا واقع در نزدیکی آن انجام داده‌اند. بنابراین ضرورت دارد که حاکمیت و حقوق کامل عراق و سایر کشورهای عربی تضمین شود، وقتی به عقب نشینی نیروهای عراقی اشاره گردید، یک بار دیگر درخواست کردیم که بر اساس کدام توافق مرزی و چه مرزهایی چنین عقب نشینی صورت پذیرد؟ چه کسی تضمین می‌کند که ایران پس از عقب نشینی ما شهرها و امنیت ملی ما را تهدید نخواهد کرد؟ چه ضمانتی است که ایران مجددا سرپیچی نکند - به صورتی که در گذشته انجام داده - و حقوق حاکمیت ما بر سرزمین و آب‌های ما را به رسمیت بشناسد؟ چه کسی تضمین می‌دهد که ایران مجددا جنگ را علیه ما آغاز نکند و مشکلات کلی ما مجددا شروع نشود؟ سرزمین‌هایی که تا کنون به دست نیروهای عراقی افتاده است جهت دفاع تا زمانی که از سوی ایران حقوق ما به رسمیت شناخته نشده و ضمانت‌های لازم داده نشود این مواضع حائز اهمیت می‌باشد تا به راه حلی نهایی و دائمی در مناقشه دست یابیم.
بر اساس ملاحظات و موضع نگاری نظامی ممکن است مواضع دیگری جهت مقاصد دفاعی وجود داشته باشد، اما عقبه نداشته باشد. در نتیجه هیچ گونه عقب نشینی جزئی یا کاملی را عملا نباید انتظار داشت مگر اینکه دست یابی به موارد ذیل ممکن باشد:
1- شناسایی حاکمیت و حقوق ما توسط ایران مطابق با حقوق و عرف بین المللی و تأکید بر اصل غیر مجاز بودن استفاده از زور در تصرف خاک عراق و کشورهای عرب همسایه در خلیج[فارس]که باید در حرف و عمل ثابت شود.
2- عقب نشینی باید با ترتیبات عملی تضمین شود که با تجاوز نظامی سریع ایران علیه عراق مواجه نشود. صراحتا خاطر نشان می‌سازیم که هیچ توافق مرزی که تعیین کننده خطوط مرزی میان دو کشور باشد جز پروتکل تعیین خطوط مرزی تورکو - فارس (Turco - Persian) که در سال 1913 امضا شد و دیدگاه‌های عراق و ایران در مورد آن پروتکل وجود دارد، چیز دیگری قدیمی‌تر از آن نیست.
در پایان و بر اساس کلیه این ملاحظات و حقایق و از موضع مسئولیت و تأکید بر اصول و حقوق عادلانه، اعتقاد داریم که تنها راه ممکن، حل و فصل منطقی و عملی وضعیت فعلی
[ صفحه 70]
است که نه تنها منافع را تضمین کند بلکه آتش بس و مذاکرات فوری میان دو کشور، تحت نظارت دبیر کل سازمان ملل با هدف دست یابی به حل و فصل نهایی مناقشه و تعیین مرزهای میان دو کشور و عقب نشینی نیروهای طرفین از سرزمین‌ها و آب‌هایی که در مرزهای سرزمینی آنها مطابق با قرار داد خطوط مرزی نیست، انجام پذیرد.
دکتر سعدون حمادی - وزیر امور خارجه جمهوری عراق
سند شماره 029
- شماره سند شورای امنیت: 14244 / S
- 5 نوامبر 1980 (14 آبان 1359)
بیانیه رئیس شورای امنیت
در روزهای اخیر شورای امنیت به مشورت‌های فشرده خود درباره وضعیت میان ایران و عراق ادامه داده است. هدف آنان پایان بخشیدن سریع مخاصمات و حل و فصل صلح جویانه مناقشه بر اساس اهداف و اصول منشور سازمان ملل می‌باشد.
اعضای شورا، عمیقا نگرانند که ادامه مخاصمات به تلفات جانی و خسارت مادی بیشتری منجر شود. آنها مصر می‌باشند که تعهدات دولت‌های عضو تحت منشور هدایت شده و مناقشات بین المللی آنها به روش‌های صلح جویانه حل و فصل شود که در چنین حالتی صلح، امنیت و عدالت بین المللی به مخاطره نمی‌افتد و در روابط بین المللی خود از تهدید یا استفاده از زور علیه تمامیت ارضی با استقلال سیاسی دولت دیگر، اجتناب می‌گردد.
دبیر کل به طور کامل در گفت و گوهای شورا مشارکت داشته است. اعضای شورا حمایت کامل خود را از استفاده از مساعی جمیله وی ابراز نموده و مذاکرات صلح جویانه میان ایران و عراق را به منظور دست یابی به راه حل عادلانه در زمینه اختلافات مطرح کردند. اعضای شورا از این حقیقت استقبال کردند که با توجه به مساعی جمیله دبیر کل، وی اعزام نماینده‌ای را به منطقه برای تسهیل در ارتباط قوی با دولت‌های مربوطه جهت مذاکرات صلح - که بتواند فورا دنبال شود - مورد ملاحظه قرار دهد.
اعضای شورای امنیت اظهار امیدواری کردند که ایران و عراق به همکاری‌های خود با شورای امنیت ادامه دهند و از طرفین درخواست کردند از تلاش‌های دبیر کل حمایت کنند.
شورای امنیت از دبیر کل درخواست کرد شورا را کاملا از تلاش‌های خود مطلع سازد.
[ صفحه 71]
سند شماره 030
- شماره سند شورای امنیت: 14249 / S
- 11 نوامبر 1980(20 آبان 1359)
نامه مورخ 10 نوامبر 1980 کاردار هیئت نمایندگی دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
با احترام، متن یادداشت مورخ 26 اکتبر 1980 وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران خطاب به سفارت عراق در تهران و به وزارت امور خارجه عراق در پاسخ به نامه شماره 5 / 1 / 7 / 14024 مورخ 17 سپتامبر درباره فسخ یک جانبه قرارداد مربوط به مرزهای کشور و روابط حسن هم‌جواری میان ایران و عراق که مورخ 13 ژوئن 1975 به امضا رسیده، ارسال می‌گردد.
جمال شمیرانی - کاردار موقت
پیوست
نامه مورخ 26 اکتبر 1980 وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران خطاب به سفارت عراق در تهران و وزارت امور خارجه عراق
وزارت امور خارجه جمهوری ایران پیرو یادداشت شماره 5 / 1 / 7 / 14024 مورخ 17 سپتامبر 1980 وزارت امور خارجه عراق خطاب به سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد، مایل است مطالب ذیل را بیان کند:
دولت جمهوری اسلامی ایران همیشه قرار داد 13 ژوئن 1975 درباره مرزهای کشور و روابط همسایگی میان ایران و عراق - سه پروتکل ضمیمه و چهار توافق نامه تکمیلی مورخ 26 دسامبر 1975 - را مورد ملاحظه قرار داده و همواره مفاد دستورالعمل‌های مذکور عمل نموده است.
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران شدیدا به اقدامات تجاوزگرانه و ضد انسانی دولت عراق اعتراض داشته و مایل است تأکید نماید که دولت عراق مفاد قرار داد 1975 و کلیات پروتکل مربوط به امنیت مرزی میان ایران و عراق را به ویژه با عوامل نفوذی و گروه‌های مسلح عراق در استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان و فعالیت‌های خرابکارانه و کمک به ضد انقلابیون نقض کرده است. با این گونه اقدامات، دولت عراق امنیت داخلی ایران را نقض کرده و لطمات جدی به روابط حسن هم‌جواری میان دو کشور وارد ساخته است.
[ صفحه 72]
با فرض اینکه از نظر دولت عراق مشکلاتی در مورد به کارگیری و تفسیر این قرارداد و یا سایر توافقات وجود داشته باشد، اقدامات می‌بایست بر اساس ماده 6 قرار داد و ضمائم 26 دسامبر 1975 که در آن روش حل و فصل منازعات به وضوح مشخص شده، صورت می‌گرفت.
مطابق با ماده 4 قرار داد که مقرر داشته:
"طرف‌های قرار داد فوق تصریح کردند که مفاد سه پروتکل و ضمائم مربوطه به مواد 2،1 و 3 آن و ضمیمه قرارداد به عنوان جزء لاینفک آن به شمار می‌رود که نهایی و دائمی می‌باشد که تحت هیچ شرایطی نبایستی از آن تخطی شود و عناصر لایتجزای مجموعه حل و فصل را شامل خواهد شد... "
همچنین بر اساس ماده 5 قرار داد:
"با تأکید بر واجب الرعایه بودن مرزهای دو کشور و احترام دقیق به تمامیت ارضی طرفین، طرف‌های قرار داد تأکید دارند که مرزهای زمینی و رودخانه‌ای آنها می‌بایست واجب الرعایه، دائمی و نهایی باشد. "
هیچ مفادی وجود ندارد که این حق را ایجاد کند که قرار داد و توافقات پیوست آن یک جانبه فسخ شود. از طرف دیگر، مفاد قرار داد هیچ اختلاف برداشتی جهت بهانه گیری و اعلام فسخ یک جانبه باقی نگذاشته است.
همان طور که در موارد بسیاری تأکید شده است، از نظر دولت جمهوری اسلامی ایران، قرار داد 13 ژوئن 1975 در رابطه با مرزهای دو کشور و روابط همسایگی میان ایران و عراق و نیز سه پروتکل ضمیمه آن و یادداشت‌های مبادله شده و مدارک و دستور جلسات آن و نیز چهار موافقت نامه تکمیلی امضا شده بعدی مورخ 26 دسامبر 1975، دستور العمل مصوب مبادله شده مورخ 22 ژوئن 1976، همه این موافقت نامه‌ها در دبیر خانه سازمان ملل طبق ماده 102 منشور سازمان ملل عطف به شماره‌های 14903 تا 14907 ثبت شده و هنوز به قوت خود باقی بوده و لازم الاجرا است.
سند شماره 031
- شماره سند شورای امنیت: 14251 / S
- 11 نوامبر 1980 (20 آبان 1359)
نامه مورخ 11 نوامبر 1980 دبیر کل خطاب به رئیس شورای امنیت
[ صفحه 73]
مایلم به بیانیه مورخ 5 نوامبر جناب عالی در مورد وضعیت میان ایران و عراق (14244 / S) اشاره کنم. در آن بیانیه شما یادآور شدید که اعضای شورای امنیت از این حقیقت استقبال می‌کنند که مساعی جمیله دبیر کل در اعزام نماینده‌ای به منطقه جهت تسهیل در ارتباط مقتدرانه با دولت‌های مربوطه جهت مذاکرات صلح را که بتوان فورا دنبال کرد، مورد ملاحظه دادند.
از آنجا که در آن زمان با دولت‌های ایران و عراق در تماس بوده‌ایم، امروز هر دو کشور اطلاع دادند که اعزام نماینده‌ام را به منطقه، در اسرع وقت پذیرفته‌اند. بنابراین از آقای اولاف پالمه سوئدی دعوت کردم و وی پذیرفت که در اسرع وقت به منطقه سفر کند. خرسندم که به اطلاع شورا برسانم آقای پالمه این وظیفه را متقبل شده است و متعهد گردیده وظایفش را در اندک زمان ممکن به انجام رساند.
کورت والدهایم
سند شماره 032
- شماره سند شورای امنیت: 14252 / S
- 11 نوامبر 1980 (20 آبان 1359)
نامه مورخ 11 نوامبر 1980 رئیس شورای امنیت خطاب به دبیر کل
با احترام نامه مورخ 11 نوامبر 1980 جناب عالی را ملاحظه نمودم و با اعضای شورای امنیت در مباحثات غیر رسمی مورد بحث قرار دادم.
اعضای شورای امنیت به اتفاق با مفاد نامه شما توافق هستند.
آنتونی پارسونز - رئیس شورای امنیت
سند شماره 033
- شماره سند شورای امنیت: 14255 / S
- 12 نوامبر 1980 (21 آبان 1359)
نامه مورخ 12 نوامبر 1980 نمایندگی دائمی ژاپن در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
[ صفحه 74]
احتراما نامه آقای ماسایوشی اتیو وزیر امور خارجه ژاپن خطاب به جناب عالی به پیوست ارسال می‌گردد.
ماساهیرو نیسی بوری - سفری تام الاختیار نمایندگی دائمی در سازمان ملل با احترام پیرو نامه جناب عالی خطاب به رئیس شورای امنیت مورخ 11 نوامبر 1980 (14251 / S) به اطلاع می‌رساند:
بیش از هفت هفته از نبرد میان ایران و عراق سپری شده و این نبرد تشدید یافته است. حقیقتی است که هنوز هیچ دورنمایی جهت آتش بس وجود ندارد و مناقشه فعلی به نظر می‌رسد ماهیت طولانی مدتی داشته باشد که منشأ نگرانی شدید دولت متبوعم می‌باشد.
این مناقشه نه تنها باعث از دست دادن جان افراد بی‌گناه شده است بلکه خسارات شدیدی را به سرمایه‌های دو کشور وارد ساخته و صلح و امنیت بین المللی را در معرض تهدید قرار داده است. گسترش این وضعیت موضوع نگرانی عمیق برای ژاپن و نیز کل جامعه بین المللی می‌باشد.
دولت متبوعم از تلاش‌های مداوم، مثبت و سازنده جهت حل و فصل مناقشه که از سوی جناب عالی و شورای امنیت صورت می‌گیرد کاملا استقبال می‌نماید.
مایلم فرصت را غنیمت شمرده و از تلاش‌های طاقت فرسای جناب عالی برای این مسئله مهم تشکر نمایم. اطلاع یافته‌ایم به عنوان بخشی از مساعی جمیله جناب عالی جهت حل و فصل سریع و صلح جویانه مناقشه، تصمیم گرفته‌اید طبق بیانیه رئیس شورای امنیت مورخ 5 نوامبر (14244 / S) آقای اولاف پالمه را به عنوان نماینده خود به دو کشور درگیر در این مناقشه اعزام کنید که از این تصمیم جناب عالی صادقانه استقبال می‌نمایم. ژاپن قویا امیدوار است که بازدید آقای پالمه از این کشورها به رفع موانع مذاکرات صلح جویانه جهت حل و فصل عادلانه مسئله، منجر شود.
مشتاقانه امیدواریم که طرفین مناقشه به استقرار آتش بس در اسرع وقت ممکن تن دهند و تلاش‌ها جهت حل و فصل صلح جویانه مناقشه افزایش یابد. صادقانه امیدوارم که طرف‌های ثالث به رعایت اصل عدم دخالت همان طور که تا کنون انجام داده‌اند، ادامه دهند.
دولت ژاپن به حمایت خود از کلیه ابتکارات جهت حل و فصل صلح جویانه مناقشه ادامه داده و این حمایت‌ها نه تنها شامل تلاش‌های سازمان ملل بلکه تلاش‌های سازمان کنفرانس اسلامی و کشورهای عدم تعهد را نیز شامل می‌گردد. در پایان متذکر می‌شوم هر نقشی که ژاپن دراین مهم می‌تواند داشته باشد از انجام آن کوتاهی نخواهد کرد.
ماسایوشی ایتو - وزیر امور خارجه ژاپن
[ صفحه 75]
سند شماره 034
- شماره سند شورای امنیت: 14272 / S
- 26 نوامبر 1980 (5 آذر 1359)
نامه مورخ 25 نوامبر 1980 نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما، بنا به اطلاع دولت متبوعم، عطف به سند 14249 / S مورخ 11 نوامبر 1980 حاوی نامه کاردار موقت هیئت نمایندگی دائمی ایران در سازمان ملل خطاب به جناب عالی و پیوست آن تحت عنوان یادداشت مورخ 26 اکتبر 1980 وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران خطاب به سفارت عراق در تهران به وزارت امور خارجه عراق؛ مایلم متن یادداشت شماره 5 / 1 / 7 / 14024 مورخ 17 سپتامبر 1980 وزارت امور خارجه جمهوری عراق را که توسط سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد ارسال شده به پیوست ارسال نمایم. بدیهی است که یادداشت عراق خود بی‌نیاز از توضیح است و به اصطلاح "فسخ یک جانبه" نیست که توسط دولت جمهوری عراق صورت گرفته و ادعای ایران چیزی جز وهمیات دولت ایران نمی‌باشد. پر واضح است فریب کاری دولت ایران در این مورد آشکار است.
یادداشت ایران که در پیوست سند 14249 / S می‌باشد به متن کامل ماده 4 قرارداد مرزی کشور اشاره نکرده و مهم‌ترین الزام برای طرفین را حذف کرده است. بخش حذف شده به شرح ذیل است:
«بر طبق آن، نقض هر یک از اجزای کلیات این حل و فصل به وضوح با روح توافق الجزایر ناسازگار خواهد بود.»
آنچه حائز اهمیت است تلاشی است که جهت کم رنگ ساختن وضعیت قانونی صورت گرفته و دولت ایران یک بار دیگر فعلا فرصت یافته بود این استدلال ایران را در مجمع عمومی در طی نشست فعلی و در شورای امنیت پاسخ گوید که به اختصار می‌توان گفت که مفاد 4 و 6 متقابلا منحصر بوده به مفهوم اینکه کاربرد ماده 6 منوط به وجود قرار داد و عدم نقض هر یک از عناصر لا یتجزای آن می‌باشد. به عبارت دیگر ماده 6 تنها وقتی که قرارداد هنوز وجود داشته باشد، به کارگیری می‌شود و یا وقتی که طرفین تنها وقتی که قرارداد هنوز وجود داشته باشد، به کارگیری می‌شود و یا وقتی که طرفین با تفسیر یا کاربرد اجزای فنی مندرج در آن توافق نداشته باشند. وقتی که ماده 4 نقض گردید بدین معنی است که کل قرارداد فسخ شده است به صورتی که در ماده مذکور جوانب حقوقی - سیاسی طرح که مبنای توافق طرفین می‌باشد، ارائه شده است. هر گونه
[ صفحه 76]
ادله‌ای که با مفاد این دو ماده مغایرت داشته باشد، تحقق آن غیر ممکن است. نقض مداوم عناصر توافقنامه و قرار داد الجزایر توسط ایران که در پاراگراف 4 و ماده 4 آن به ترتیب ذکر شده است مؤید این یادداشت عراق است و در حقیقت برای عراق هیچ قرار دادی جهت اجرا باقی نگذاشته است.
در این زمینه، لازم است ذکر شود که اگر دولت ایران واقعا به حل و فصل صلح جویانه منازعات طبق این قرار داد منسوخ شده معتقد است، پس چرا به چنین روش حل و فصل در مناقشه خود با عراق متوسل نمی‌شود و به جای آن مرتکب تجاوز علیه حاکمیت و تمامیت ارضی عراق، علی رغم تذکرات مکرر عراق مطابق قرارداد 1975، شده است.
اتهام وقیحانه که در یادداشت ایران مبنی بر اینکه عراق مرتکب تجاوز و اقدامات ضد انسانی علیه ایران شده است، ادعای دیگری است که وزیر خارجه جمهوری عراق به تفصیل در مجمع عمومی و شورای امنیت در تاریخ‌های 17،15،3 اکتبر به آن پاسخ داده است و لازم دیده نشد که پاسخ کامل‌تری داده شود زیرا حقایق خود سخن می‌گویند. همین طور ادعا شده است که عراق امنیت داخلی ایران را نقض کرده و به روابط حسن هم‌جواری میان دو دولت لطمه وارد ساخته است. لازم است دو واقعیت را یاد آور شویم: اولا آنچه دولت ایران نقض امنیت داخلی خوانده است در حقیقت تلاشی جهت مقصر دانستن عراق در نبردهای اقلیت‌های قومی ایران جهت دست یابی به حقوق ملی خودشان است که نقش مهمی علیه شاه ایفا کردند. ثانیا اگر روابط حسن هم‌جواری آن قدر برای دولت ایران محترم است پس حق است متعجب شویم که چرا شهرها و روستاهای عراقی را مطابق اصل فوق به طور مداوم گلوله باران و بمباران می‌نماید. در پایان به اطلاع می‌رساند که متن یادداشت شماره 7 / 1 / 4 / 15639مورخ 16 نوامبر 1980 که توسط وزارت امور خارجه جمهوری عراق خطاب به سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد در پاسخ با یادداشت فوق ارسال شده، پیوست می‌باشد.
صالح عمر العلی - نمایندگی دائمی جمهوری عراق
پیوست
شماره 5 / 1 / 7 / 14024
بغداد، 17 سپتامبر 1980
وزارت امور خارجه جمهوری عراق ضمن تشکر از سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد، احتراما به اطلاع می‌رساند که با توجه به نقض مفاد قرار داد حل و فصل مورخ 6 مارس
[ صفحه 77]
1975 الجزایر و دخالت مداوم ایران در امور داخلی جمهوری عراق و پناه دادن به عناصر مخالف عراق از اولین روزهای سرنگونی رژیم شاه، دخالت در امنیت داخلی عراق، سوء استفاده از روابط حسن هم‌جواری، تعدی به سرزمین عراق، قصور جهت بازگرداندن سرزمینهای عراق و نیز وادار ساختن جمهوری عراق جهت بازگرداندن آن سرزمین‌ها با استفاده از زور که حق قانونی‌اش جهت دفاع از حاکمیت و تمامیت ارضی‌اش می‌باشد، در اعلامیه‌ها و اظهارات مقامات مسئول آشکار و به طور ضمنی ابراز شده است که از اجرای توافقات اجتناب می‌ورزد، لذا دولت جمهوری عراق تصمیم گرفته است قرارداد الجزایر را مورد ملاحظه قرار دهد. این قرارداد در مورد مرزها و حسن هم‌جواری میان دولت جمهوری عراق و دولت امپراتوری ایران به ضمیمه سه پروتکل و ضمائم امضا شده در بغداد مورخ 13 ژوئن 1975 بر اساس توافق مذکور و چهار موافقتنامه تکمیلی قرار داد مذکور و ضمائم امضا شده در بغداد مورخ 26 دسامبر 1975، یادداشت‌های مبادله شده و اسناد مشترک با توجه به نقض آن توسط دولت جمهوری اسلامی ایران در حرف و عمل و مطابق با مفاد پاراگراف 4 توافق الجزایر و ماده 4 قرارداد مذکور، پوچ و باطل است.
دولت جمهوری عراق از مقامات دولت جمهوری اسلامی ایران دعوت می‌کند که وضعیت جدید را بپذیرند و نگرش مسئولانه و عاقلانه‌ای را در برابر عراق و حاکمیت این کشور و حق قانونی‌اش در سرزمین خاکی و آبی‌اش در شط العرب اتخاذ نمایند به صورتی که در توافق مذکور الجزایر دارای اولویت می‌باشد.
این وزارتخانه اطمینان داد که این سفارت موارد فوق را به دولت جمهوری اسلامی ایران انتقال خواهد داد.
شماره 7 / 1 / 4 / 15639
تاریخ 16 نوامبر 1980
وزارت امور خارجه جمهوری عراق با تشکر از سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد احتراما به اطلاع می‌رساند که دولت جمهوری عراق مباحثات درباره مفاد قرار داد 1975 در مورد مرزهای دو کشور و حسن هم جواری میان عراق و ایران و نیز پروتکل و ضمائم مربوط را رد نموده و آن را باطل می‌داند. با توجه به این حقیقت که ایران عملا با نقض مکرر آن قرار داد نه تنها از طریق اعلامیه مقامات ایران که قرارداد را به رسمیت نشناخته‌اند بلکه با نقض مفاد مهم آن، قرارداد را بی‌اثر ساخته‌اند. کلیه موارد فوق در یادداشت‌های دولت عراق به دولت ایران مطرح و نقض آن بیان گردید و خواستار عدم تکرار آن شده است. تشدید
[ صفحه 78]
تجاوزات ایران علیه عراق با آغاز کردن جنگ اعلان نشده علیه پایگاه‌های مرزی، گلوله باران شهرهای عراق و دخالت در امور داخلی عراق دلیل محکمی بر خودداری آشکار ایران در تحقق قرارداد مذکور است، از همین رو مفاد یادداشت شماره 1136 مورخ 30 اکتبر 1980 دولت جمهوری اسلامی ایران در رد کلی و جزئی قرار داد است.
سند شماره 035
- شماره سند شورای امنیت: 14274 / S
- 28 نوامبر 1980 (7 آذر 1359)
نامه مورخ 26 نوامبر 1980 کاردار موقت هیئت نمایندگی دائمی ایران در سازمان ملل خطاب به دبیر کل
احتراما به پیوست نامه آقای ک. خدا پناهی معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران ارسال می‌گردد.
جمال شمیرانی - کاردار
پیوست
نامه مورخ 12 نوامبر 1980 معاون وزیر امور خارجه ایران خطاب به دبیر کل
به نام خدا
پیرو نامه مورخ 6 آگوست 1980 (14111 / S) آقای رشید عبد الله وزیر خارجه امارات عربی متحده، مایلم توجه جناب عالی را به نکات ذیل جلب نمایم:
1- همان طور که ما مکررا به اطلاع نمایندگان کشورهای مختلف جهان در سازمان ملل متحد رسانده‌ایم سه جزیره ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک در خلیج فارس واقع شده و همیشه جز لاینفک سرزمین ایران بوده است. نقشه‌های موجود، اسناد و مدارک نیز حقایق تاریخی هستند که شاهد و گواهی بر این واقعیت می‌باشند.
2- ایران دائما حاکمیت خود را بر این بخش از سرزمین خود اعمال کرده و تنها طی دوره‌ای که قدرت استعماری انگلیس جزایر را با زور اشغال کرد برای مدت موقتی حاکمیت ایران به مخاطره افتاد و پس از خروج نیروهای انگلیسی از خلیج فارس در سال 1971، ایران حاکمیت قانونی خود را بر این جزایر از سر گرفت.
[ صفحه 79]
3- همان طور که در پاسخ ما به نامه وزیر خارجه عراق مورخ 2 آوریل 1980 (13918 / S) تصریح شده، این حقیقتی است که جزایر مذکور متعلق به ایران است و نمی‌تواند مورد ملاحظه یا مذاکره تحت هیچ شرایطی قرار گیرد. در حقیقت هیچ کشور آزاد و مستقلی در جهان وجود ندارد که بخواهد بخشی از سرزمین‌اش را با کشور دیگر مورد مسامحه و مذاکره قرار دهد.
4- یک بار دیگر دولت جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌دارد که هیچ زمانی و حتی در طی دورانی که حاکمیت ایران بر سه جزیره ایرانی به دلیل اشغال آنها به دست قدرت استعماری بریتانیا قطع شده بود از هر گونه رودررویی با همسایگان برادر عرب خود خودداری ورزید.
5- علی رغم تفکر وزیر خارجه امارات عربی متحده که از نامه وزیر خارجه ایران ابراز تعجب کرده بود، ما متعجبیم که چگونه در زمانی که جمهوری اسلامی ایران با مبارزات مردم مسلمانش تلاش دارد سلطه ابر قدرت‌ها را از این منطقه دفع نماید چنین ادعای کذبی صورت می‌گیرد که تأثیر منفی براصل وحدت و برادری میان کشورهای دوست و همسایه منطقه می‌تواند داشته باشد و این است آنچه که مردم مسلمان ایران را شگفت زده کرده و عمیقا باعث تأسف آنها شده است. لازم است جهت جلب توجه جناب عالی به عنوان دبیر کل سازمان ملل متحد و نیز ملل مسلمان جهان که هنوز تحت غارت و چپاول و تجاوزات قدرت‌های شرق و غرب قرار دارند به ویژه در زمانی که انقلاب اسلامی ایران راه را در عصر جدید جهات آزادی، استقلال و شکوه همه مسلمانان و ملل مظلوم جهان هموار کرده است، باید کلیه تلاش‌ها و توانایی‌های خود را جهت نگهداری و حفاظت از این «عقیده مقدس» به کار بست و از اقدامات غیر منطقی و اظهارات غیر واقعی که ممکن است با بهره برداری عوامل شرق و غرب و نیز صهیونیسم بین المللی مورد سوء استفاده واقع شود، اجتناب ورزید.
نکاتی که وزیر خارجه امارات عربی متحده درباره سه جزیره ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک عنوان کرده بخشی از توطئه و تحریکات حساب شده و از قبل طرح ریزی شده‌ای است که با فشار دولت عراق در منطقه تحقق یافته است. نتیجه شوم این ماجراجویی در حال حاضر تجاوز وحشیانه عراق به ایران است.
عراق نه تنها جنگ را به ایران تحمیل کرد بلکه به خاطر نیل به امیال جاه طلبانه‌اش، ابعاد این جنگ مخرب را گسترش داد.
همان طور که جناب عالی به خوبی مطلعید لقمه بزرگی است که دولت بعث در تجاوز به سرزمین جمهوری اسلامی ایران برداشته است و هر روز با بی‌اعتنایی و اقدامات شرورانه، شهرها و مناطق مسکونی را با هر ابزار مخرب و ضد انسانی تا حد امکان
[ صفحه 80]
بمباران و تخریب می‌نماید که به شهادت هزاران تن از هموطنان ما منجر شده که غالبا غیر نظامیان، زنان، کودکان و مردان می‌باشند.
جنایاتی که تا کنون دولت عراق مرتکب شده است با هیچ قانون و مقررات بین المللی یا بشر دوستانه قابل توجیه نیست. پر واضح است که این جنایات با حمایت ابرقدرت‌ها و امپریالیسم جهانی که دایه دفاع از حقوق بشر دارند، صورت گرفته است.
دولت عراق به بهانه اینکه رژیم جمهوری اسلامی ایران اصل سیاست هم‌جواری و مفاد توافقات و پروتکل‌های امضا شده سال 1975 را رعایت ننموده است، مدعی است که وادار شده به استفاده از زور و اقدامات نظامی متوسل شود.
اکنون این سؤال مطرح است که اگر فکر دولت عراق حل مشکلات موجود جهت اجرای توافقات در مورد مرزهای دو کشور و روابط حسن هم جواری و سایر پروتکل‌های امضا شده میان ایران و عراق است چرا به اقداماتی مطابق با ماده 6 توافق مذکور و پروتکل‌هایش متوسل نشده که به وضوح و به تفصیل روش تحقیق جهت حل و اختلافات در آن بیان شده است.
ادعاهای پوچ و بی‌پایه که تمامیت ارضی عراق توسط ایران به مخاطره افتاده، تصوری بیش نیست، چرا که این ابزارهای صلح جویانه و مهم نادیده گرفته شده و این رژیم به اقدام نظامی متوسل گردیده است. تجاوز آشکاری را با حملات هوایی غافلگیرانه به شهرها و مناطق مسکونی ما آغاز کرد و این جنگ را به ایران تحمیل نمود.
همان طور که به خوبی مطلعید، عراق مفاد توافق 1975 به ویژه پروتکل مربوط به امنیت مرزها را نقض کرد و اقدام به اعزام عوامل و گروه‌های مسلح به استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان و حتی سیستان و بلوچستان نمود تا خرابکاری کرده و به ضد انقلابیون کمک نمایند و نهایتا امنیت داخلی ایران را مختل سازند همچنین خسارات جبران ناپذیری به سیاست حسن هم جواری میان دو کشور را سبب شدند.
در پایان مایلم یک بار دیگر تأکید کنم که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس استقلال و حفظ تمامیت ارضی کلیه کشورهای جهان و سیاست حسن هم جواری با همه همسایگانش بنا نهاده شده است. پر واضح است که ملت ایران از استقلال و تمامیت ارضی سرزمین خود با کلیه توان دفاع خواهد کرد.
محمد کریم خداپناهی - معاون وزیر امور خارجه
[ صفحه 82]